„Едно од оние видеа за кои се давате со целата своја душа. Иако често снимаме на различни дестинации ширум светот, додека го снимавме ова видео, освен што научив многу за тоа што се случува овде, пролеав и неколку солзи слушајќи ги приказните на локалното население. Зошто е тоа така, ќе дознаете во оваа приказна“, напишал светскиот патник Роберт Дачешин во видеото на својот канал на Јутјуб.
„Во 1970-тите, Вароша беше едно од најдобрите и најпосетуваните одморалишта во целиот свет. На врвот на својата слава, градот бил место на гламур, сјај и богатство од таа ера. Меѓутоа, луксузот и раскошот траеле само четири години. Во август 1974 година, животот тука престанал, а сите тогашни 39.000 жител останаа без дом, оставајќи го Варош со епитетот „Град на духови“. Наредните речиси 50 години пристапот до ова место ќе биде целосно забранет, а овој град, инаку трипати поголем од Чернобил, полека ќе тоне во заборав“, рекол на почетокот Роберт и додал:
„Но, на наша среќа, од пред две години, влезот во Вароша е овозможен, а сè што ви е потребно за денес да дојдете овде е валиден пасош. Во ова видео ќе го обиколиме ова место и ќе ви покажеме како изгледа, но прво треба да видиме што всушност се случило овде“.
Роберт Дацешин имал можност да разговара со мештаните кои се сеќаваат на секоја секунда од најгрдиот период. Еве што му рекле:
• „Вароша беше нашиот град. Таму ги имавме нашите овоштарници, нашите удобности, нашето училиште. Тоа се прекрасни спомени.“
• „На паузите кога ги напуштавме училниците, одевме на игралиштата каде во тој период се организираа бројни настани во Варош. Се правеа забави, се одржуваа фестивали на портокали, ќе се украсуваа кочии и колички кои парадираа по стадионите, а имаше и многу настани организирани од училиштата.“
• „Фестивалот на портокалите, фестивалот на цвеќето, тоа се моите најстари спомени од Фамагуста.“
• „Посетував приватно училиште. Поминував низ улицата „Демократије“, убава улица со кафулиња, тука беше и средното училиште, машкото училиште, сето тоа го минувавме на пат до нашето училиште. Беше преубава улица.“
• „Татко ми беше љубител на патувања и постојано нè носеше по цел ден на плажа да пливаме и да правиме пикник.“
• „Имавме прекрасно море кое многу, многу, многу ни недостасува. Тоа беше едно од најубавите мориња. Одевме редовно, секоја недела. Колку и да одите длабоко во водата, таа е секогаш кристално чиста, песокот златен.“
• „Имав два овоштарници во Варош. Пораснавме во рај на портокали, лимони, мандарини. Тоа се убави спомени.“
• „Кога ни ја зедоа Вароша, останавме без ништо.“
Кога ни ја зедоа Вароша, останавме без ништо.
Роберт истакнал дека ситуацијата во врска со она што се случи овде е доста комплицирана.
„Иако Кипар долго време беше предмет на борба меѓу Грција и Турција, овие два народи живееја заедно пред 1960 година, хармонично, низ целиот Кипар. Сето ова, на некој начин, било под контрола на Велика Британија, која била заинтересирана за островот поради неколку причини, особено поради неговата близина до Суецкиот канал.
Со текот на годините, двата народи почнале да покажуваат одредени аспирации за обединување со своите матични земји, па така Грците на Кипар тежнееле да се спојат со Грција, а Турците со Турција.
Меѓутоа, Велика Британија ја запрела оваа идеја и предложила создавање на Република Кипар и создавање устав. И самиот устав налагал дека претседателот на државата мора да биде Грк, а премиерот да биде Турчин. Британците исто така се сетиле да внесат во тој устав дел во кој велат дека можат без проблем да си ја задржат базата, а на Грција и на Турција им дале право да интервенираат доколку има одредени конфликти. И претпоставувам дека можете да погодите што се случи потоа“, рекол Роберт.
„Веста за турската инвазија на морнарицата беше емитувана на турското радио утрово во 5 часот. Турската инвазија со авиони започна“, слушнале на радио. Жителите никогаш нема да го заборават тој период.
• „Тие поминуваа над нас, а ние гледавме дали ќе пукаат.“
• „Татко ми и моите сестри слушаа радио цел ден. Што можам да кажам? Се плашеа да излезат надвор. Сите беа исплашени. Тие седум дена не можевме да одиме никаде. И после тоа започна војната.“
„Не потрајало долго, а политичките конфликти се интензивирале и кулминирале со државен удар на грчката армија, што Турција го искористила и го нападнала Кипар, а потоа го окупирала северниот дел на островот. Локалното население на Вароша било протерано. Тие имале намера да се вратат кога ситуацијата ќе се смирела. Меѓутоа, турската војска тогаш го обиколила и заградила градот и до ден денес никој од неговите жители повеќе не влегол таму“, продолжил Роберт.
Локалците не ги криеле солзите додека зборувале за овој период.
• „Кога се случи окупацијата, како да ни беа отсечени нозете. Бев верена 40 дена, а потоа дојдоа со пиштоли да ми го одведат вереникот. Грди спомени, многу грди.“
• „Се сеќавам кога дојдоа со пиштол да го одведат. Се сеќавам и кога дојдоа по другиот девер со пиштоли. Тоа беше тежок период.“
• „Бевме збунети, ништо не знаевме. Не можевме да разговараме. Сите отидоа во војска, а ние жените останавме сами дома. Оттогаш го следев татко ми, имав две бебиња и секогаш одев со него. Никогаш не нè остави сами. Сите се плашевме од Турците, иако добро се сложувавме.“
• „На Турците им поставувавме оружје, митралези. Имаше постојано пукање. Кога ќе се расипеше митралезот, ја чекавме ноќта да го замениме. По 40 дена радиостаниците информираа дека не знаат каде точно се наоѓаат војниците. Немавме никакви информации, немавме пораки. Ги баравме.“
