Од својот влез, сместен во подножјето на Рожсадомб – Роуз Хил – луксузна населба со елегантни вили и улици обрабени со дрвја, пештерата Молнар Јанос се протега повеќе од 5,8 километри и се спушта речиси 90 метри под површината.

Исполнета со кристално чиста вода што се чувствува топла како када, таа е една од најголемите активни термални водни пештери во светот и една од ретките отворени за сертифицирани нуркачи на пештери, објавува Си-ен-ен.

Влезот на пештерата лесно може да се види од улицата. До карпеста варовничка карпа, мало езеро обраснато со водни лилјани и алги трепери покрај дотраена зграда од 19 век што наликува на отоманска бања. На ѕидот муралот со нуркачи ги навестува тајните долу.

Низ порта, покрај старата бања – една од првите бетонски згради во Унгарија – тесен премин води до необележана врата. Над неа има знак на кој пишува „Фабрика за среќа“, врамен со насмеано лице. Внатре, во ходник обложен со тули, температурата се зголемува со геотермалната топлина. Опремата за нуркање е наредена по должината на ходникот. Конечно, зад завесен влез, скали се спуштаат до карпест отвор каде што црните води чекаат во темнината. Тука, нуркачите влегуваат во топлото езеро, нивните светла ја пробиваат темнината додека тонат во тивок, треперлив свет.

Обликувано со милениуми

Будимпешта е позната по своите луксузни бањи и бањи, но нејзините термални води направиле многу повеќе отколку само да ги релаксираат мускулите и да лекуваат болести. Во текот на милениумите, истата геотермална активност што ги напојува градските бањи издлабила мрежа од над 200 пештери под улиците – додека изворите богати со минерали полека го раствориле околниот варовник, лапор и карст.

Молнар Јанос е сè уште жив и расте. Водата, богата со водород сулфид и јаглерод диоксид, продолжува да се пробива низ карпите, создавајќи малку кисела смеса што ги кородира ѕидовите. Резултатот е лавиринт од комори и премини што личат на швајцарско сирење.

„Многу е ретко да се имаат пештери со топла вода“, објаснил Чаба Геце, водич за нуркање во „MJ Cave“, локален оператор кој нуди водени тури.

Обично нуркањето во пештери значи вода помеѓу 4 и 15 степени Целзиусови. Тука, во горните слоеви е 26 степени Целзиусови.

Топлината се јавува во различни слоеви: 27 степени на површината, потоа паѓа на 20 степени, а потоа 17–18 степени како што се меша постудената вода од ридовите. Дел од водата во пештерата сè уште ги снабдува блиските бањи Лукеш преку подземна цевка – иако оригиналниот влез, веднаш до камените скали што водат до водата, е пренасочен за да им се олесни пристапот на нуркачите.

Темниот свет

Молнар Јанос изненадува многу посетители кои за прв пат го посетуваат. За разлика од тесните, кривулести премини на другите пештери, тој се одликува со пространи комори и благи струи.

„Апсолутно е прекрасен. Огромни, отворени простори и многу малку ограничувања. Тоа е релативно лесно нуркање – ако сте правилно обучени“, рекол Чаба.

Обуката е неопходна. Само сертифицирани пештерски нуркачи смеат да влезат. Целосната темнина и кревката средина бараат искуство. Водата е совршено чиста – сè додека некој не го допре ѕидот на пештерата или не го помести мекото дно, испраќајќи облаци од ситни честички во зракот на фенерчето.

„Обично можете да видите колку далеку ве достигнува светлината од фенерчето. Но, ако луѓето ги допрат ѕидовите или измешаат кал од дното, видливоста многу брзо паѓа на нула“, рекол Чаба.

За да се спречи ова, нуркачите следат линија за водење протегната еден метар над дното на пештерата, зачувувајќи ја беспрекорната бистрина на водата. Нивното внимание е наградено со обиколка на нереалниот пејзаж: ѕидови обоени со минерали, испрскани со кристали, комори што ја менуваат бојата и текстурата.

„Неколку места во пештерата изгледаат сосема поинаку, бидејќи имате карпи со различна боја, делови со кристали и делови без нив. Најдобрите нуркања се кога ќе поминете низ неколку од овие зони и ќе ги доживеете сите“, раскажал Чаба.

Ракчињата – речиси невидливи – пливаат во светлината. Фосилизирани школки и морски ежови сè уште се држат до ѕидовите, остатоци од Панонското Море, кое го покривало поголемиот дел од денешна Унгарија пред милиони години.

Наука и авантура

Пештерата сè уште не е целосно истражена. Официјално мапираната мрежа се протега на 5,8 километри, но редовно се откриваат нови премини. Волонтерски истражувачи влегуваат во пештерата секоја недела за да земат мерења, да постават нови линии и да ги ажурираат мапите што сè уште не се објавени.

„Официјалната карта вели дека е долга околу 5.800 метри, но има премини без линии. Некои не водат никаде, но други може да бидат дел од нешто поголемо.“, објаснил Чаба.

Тој верува дека пештерата може да биде долга до осум километри.

Истражувачите, исто така, земаат примероци од водата, следејќи го присуството на микропластика и знаци на загадување. Студија од 2022 година откри контаминација на познати влезни точки, но неодамна истражените области останаа недопрени и чисти.