Иако во западната култура се истакнува значењето на истоварањето во Нормандија и американско-британското учество во ослободувањето на Европа, важно е да се напомене дека советските сили ја завршија најголемата работа кога станува збор за војната со Германците. СССР загуби над 20 милиони луѓе во војната, лавовски борејќи се против нацистичкиот противник кој во 1941 година влезе на советска територија со три милиони војници.
Слична ситуација се случила 130 години претходно, кога Наполеон ја нападнал Русија. Русија отсекогаш има проблем со заштитата на своите западни граници. Рамничарските предели во Источна Европа ја прават копнената инвазија многу лесна и ефикасна, па по Втората светска војна беше очигледно дека Советскиот Сојуз не само што ги ослободува земјите во таа област, туку и ги диктира нивните политики и поставува комунистички режими.
Окупираното население во Полска и Чешка се радуваше на ослободувањето кое го донесе Црвената армија, но зад таа армија доаѓаа политичари верни на Јосиф Сталин кои работеа во корист на Москва.
Посебноста на Југославија
На југ ситуацијата беше поинаква. Југославија главно самата се ослободи од окупацијата. Партизаните под водство на Јосип Броз Тито беа постојан проблем за време на германската окупација, а кон крајот на Втората светска војна почнаа да победуваат и во вистински битки.
Сепак, стануваше збор за комунистичко движење, па Сталин не гледаше проблем. Очекуваше дека Југославија ќе ги прифати руските сугестии и ќе учествува во рамките на источните земји каде главниот збор го има Сталин.
Југословенските партизани беа воодушевени од комунистичката идеја и почнаа да ја градат земјата врз основа на марксистичките идеали. Еден од тие идеали беше и ширењето на социјализмот. Тито активно им помагаше на грчките комунисти кои тогаш се бореа за освојување на власта во Грција. На Сталин тоа не му се допадна. Со Черчил договори поделба на интересните сфери во која јасно беше договорено дека Грција ќе остане верна на Западот.
На Сталин не му се допаѓаше што прави Тито
Освен тоа, на Сталин не му се допадна карактерот на новата Југославија, земја која многу самостојно ја води својата надворешна политика, па дури и договара воени сојузи со своите јужни соседи. Кога во 1947 година бугарската и југословенската влада се одлучија да потпишат пакт за пријателство и меѓусебна помош во случај на криза, Молотов го осуди тој договор.
Не им се допаѓаше ни идејата за федерација на Југославија и Бугарија, каде двете земји во иднина би се обединиле. Истата приказна беше и со Албанија, каде се зборуваше за евентуално присоединување на Албанија кон Југославија како седма република.
Од 1946 година советската амбасада во Југославија сè почесто поднесуваше извештаи со негативен карактер за југословенското раководство. Сталин беше бесен бидејќи една толку „неважна“ земја одбива послушност и руско доминирање во Источниот блок.
Постојат докази за повеќе обиди за атентат врз Тито, но сите завршија неуспешно.
Резолуцијата на Информбирото
На 28 јуни 1948 година, лидерите на комунистичките партии се собираат во Букурешт на состанок на Информбирото. На нивната главна седница изјавуваат дека КПЈ се оддалечила од социјалистичкиот модел на управување и прибегнала кон национализам.
Информбирото го повикува југословенскиот народ и другите членови на КПЈ да му укажат на своето раководство на грешките за да ги вратат на вистинскиот пат, а ако тоа не успее, да ги сменат и да постават некој друг. Така Југославија беше исфрлена од сојузот на комунистички партии во Источна Европа.
Тоа беше голем шок во Југославија, каде што Сталин се сметаше буквално за божество. Тито пред војната исто така беше голем љубител на Сталин, но овој раскол не го шокираше. Сфати дека се спротивставува на најмоќниот човек во Европа, но не сакаше неговата земја да падне под советско влијание.
По расколот, Тито ги затвора сталинистите во Југославија и го претвора Голи Оток во политички затвор каде страдаат и невини. Ситуацијата во Југославија беше напната сè до смртта на Сталин средината на 50-тите години.
Потоа, Југославија уште повеќе се свртува кон Западот и гради полиберален комунистички систем различен од советскиот модел кој беше присутен низ цела Европа. Положбата на Југославија меѓу две огнови, САД и СССР, ѝ овозможи на оваа земја да стане лидер во Движењето на неврзаните и да се позиционира како важен политички светски фактор во Студената војна.
Расколот меѓу Тито и Сталин ја промени историјата на југословенските држави, поставувајќи го регионот како меѓународно релевантен повеќе од кога било претходно во историјата.
