Целното воведување на умот во состојба на релаксација и неразмислување се практикува во источните религии, особено во будизмот, со фокусирање на вниманието на чувството и дишењето во сегашниот момент.

Од шеесеттите и седумдесеттите години на минатиот век, античките практики го најдоа својот пат до западните земји и добија голем број поддржувачи, вклучувајќи и многу јавни личности денес.

Медитацијата е проучувана со бројни студии, кои докажале дека може да го намали воочениот интензитет на болката, а армијата на САД исто така експериментирала со нејзината употреба за намалување на стресот кај војниците.

Дека ги помина границите на религијата и премина во секојдневието, говори и фактот што се препорачува како дел од психотерапијата.

Првите пишани записи за медитација пронајдени во Индија се стари над 1.500 години, а станува збор за списите на Дарматрата, кои ги опишуваат различните начини на практикување на оваа дисциплина, вклучувајќи ги и несаканите последици.

Сепак, тие наведуваат дека после медитацијата е можно да има состојби кои во модерната психологија се опишани како психоза, дисоцијација и обезличување (кога луѓето имаат чувство дека светот околу нив не е реален).

Иако современите студии најмногу ги докажуваат корисните ефекти на медитацијата, како што се ослободување од стрес, подобар сон, подобрена концентрација, има и такви кои ги откриваат нејзините негативни страни.

Симптомите понекогаш може да бидат трајни

На Запад, првите докази за можните несакани последици од медитацијата се појавија релативно одамна – во 1976 година, а беа откриени од Арнолд Лазарус, еден од највлијателните експерти во когнитивно-бихејвиоралните науки од тоа време. Тој предупреди дека кога медитацијата се практикува безгрижно, може да предизвика сериозни проблеми како депресија, анксиозност, па дури и епизоди на шизофренија.

Првиот систематски преглед на научни трудови објавени во текот на четири децении, од страна на научниците од Универзитетот Ковентри, предводени од Мигел Фариас, експериментален психолог, покажа дека осум проценти од луѓето кои пробуваат медитација доживуваат несакани ефекти. Се покажа дека ефектите може да се појават дури и кај луѓе кои претходно немале проблеми со менталното здравје, па дури и кај оние кои умерено вежбале медитација. Симптомите беа постојани во некои случаи.

„За повеќето луѓе медитацијата функционира одлично, но нема сомнеж дека возбудата околу неа е претерана бидејќи не е универзално корисна. Луѓето имале искуства кои се движат од анксиозност до напади на паника. Истражувачите и центрите вклучени во проучувањето на медитацијата имаат етичка должност да се информираат сите што ги посетуваат нивните курсеви за постоењето на негативните страни и нивната фреквенција“, изјави д-р Фариас во тогаш објавената изјава.

Повеќе од десет проценти од испитаниците доживеале негативни ефекти од медитацијата

По неговата голема студија, спроведена во 2022 година, на примерок од 953 луѓе во САД, кои редовно медитирале, се покажа дека повеќе од десет проценти од нив доживеале негативни ефекти, кои влијаеле на нивниот секојдневен живот и траеле најмалку еден месец.

Според прегледот на студиите во изминатите четириесет години, најчести контраиндикации биле анксиозноста и депресијата, проследени со психотични епизоди, дисоцијација и паничен страв.

Во својот нов напис на веб-страницата „Конверзејшн“, д-р Фариас пишува дека друга студија од 2022 година, иако многу значајна, имаше малку медиумско покривање.

„Студијата испита повеќе од 8.000 деца (на возраст од 11 до 14 години) во 84 училишта во Велика Британија помеѓу 2016 и 2018 година. Резултатите покажаа дека медитацијата, или умереното внимание, не успеа да го подобри нивното чувство за благосостојба, во споредба со контролната група, и дека имало дури и негативни ефекти кај оние кои биле изложени на ризик од психички проблеми“, посочува психологот.

„Капиталистичка духовност“

Без разлика на гореспоменатите откритија, медитацијата сега е незаменлив дел од многу програми кои ветуваат лична благосостојба, а се проценува дека индустријата за учење на оваа вештина во Соединетите Американски Држави вреди дури 2,2 милијарди долари.

Будистичкиот учител Роналд Пурсер во својата книга „McMindfulness“, објавена минатата година, пишува дека поранешните духовни учења ја започнале „капиталистичката духовност“.

„Медитацијата е под чадорот на „велнес индустријата“ цвета во културата на нарцисоидност. Она што е загрижувачко е дека стана лесно вклоплива во мејнстрим пазарот. Медитацијата е толку погодна за маркетинг бидејќи му годи и на индивидуалниот и на бизнис етосот. Се се врти околу „јас“ и саморазвојот. Таа цвета во културата на нарцисиозмот. Фокусот е цврсто на тоа да се создава среќен поединец“, вели Пурсер.