Тапа, што на естонски значи „убиј“, некогаш била советска воздухопловна база. Денес тоа е главна база на естонската војска и НАТО-баталјонската борбена група предводена од Британците. Заедно со помал француски контингент, припадниците на Кралскиот тенковски полк располагаат со импресивен арсенал – тенкови „Challenger 2“, артилериски систем „Archer“ и оклопни транспортери „Griffon“.

Тестирање на единството на НАТО

Британските, француските и естонските единици имаат интегрирана командна структура и заедно би влегле во битка во случај на руска инвазија. Трупите во Тапа се обучени да одбијат напад. Но западните стратешки планери сметаат дека е поверојатно Русија постепено да делува – со операции осмислени да ја тестираат реакцијата и единството на НАТО, пишува Гидеон Рахман за „Financial Times“.

Минатонеделното нарушување на естонскиот воздушен простор се вклопува во таков образец, особено бидејќи следеше по големиот упад на руски дронови во Полска една недела претходно. Некои од тие дронови беа соборени од авиони на НАТО, а сојузниците од тогаш распоредија уште летала на источната граница.

НАТО подоцна оваа недела ќе расправа како да одговори на упадот во Естонија. Во рамки на сојузот има гласови кои тврдат дека НАТО отсега треба да соборува руски авиони што ќе навлезат во воздушниот простор на другите земји. Но други, особено во САД, веруваат дека тоа би претставувало опасна ескалација.

Руски напад врз Балтикот

Русија би можела постепено да ги зголемува своите провокации за да ги тестира латентните поделби во НАТО. Еден од одамна дискутирани сценарија е влегување на руски копнени сили во некоја од балтичките држави – можеби под изговор за заштита на етничките Руси.

Крајната цел на Кремљ е да покаже дека членот 5 од Повелбата на НАТО за меѓусебна безбедносна гаранција е безвреден. Доколку Русите успеат во тоа, би можеле да се обидат да заземат помали европски држави една по една, без никогаш да се соочат со комбинираната сила на НАТО.

Неизвесноста околу реакцијата на Вашингтон е клучна за московските тестирања. САД обезбедуваат околу 40 проценти од воените капацитети на НАТО во Европа и некои од неговите најнапредни способности. Во балтичките држави се присутни и американски трупи. Артилериската единица со систем „Himars“ неодамна одржуваше обука во базата Тапа, а се очекува и доаѓање на американска тенковска чета.

Но ако Русите некогаш започнат голема инвазија на Естонија или друга членка на НАТО, се поставува очигледното прашање: како би реагирал Доналд Трамп? Како што минатата недела праша Габриелиус Ландсбергис, поранешен министер за надворешни работи на Литванија: „Ако дојде до упад и напад, што може да очекува Путин? Дека американската Шеста флота ќе пристигне во Балтикот или повик за состанок на Алјаска?“

„Естонизација“ на европската надворешна политика

Под површината постојат вистински тензии меѓу администрацијата на Трамп и нејзините балтички сојузници. Во Вашингтон се слушаат забелешки за „естонизација“ на европската надворешна политика – алузија на тоа што Каја Калас, креаторката на надворешната политика на ЕУ, е поранешна премиерка на Естонија.

Некои во администрацијата на Трамп сметаат дека балтичките држави се опасно агресивни во својот став кон Путин. На неодамнешен висок состанок во Пентагон, балтичките официјални лица беа обвинети дека се „идеолошки ориентирани“ во своето противење на Русија.

Сомнежот меѓу Балтикот и САД е обостран. Во ходниците на естонското министерство за надворешни работи минатата недела, веднаш пред канцелариите на највисоките функционери, беше поставена голема репродукција од резултатите на гласањето во ОН за Украина во февруари минатата година – каде што САД гласаа заедно со Русите. Пораката изгледаше јасна: не претпоставувајте дека Америка на Трамп е на наша страна.

Најголемите европски земји се далеку поусогласени од администрацијата на Трамп во инсистирањето на потребата за спротивставување на руската агресија. Но тие се исто така многу нервозни од самата идеја дека би се бореле против Русија без САД покрај себе – доволно е да се споменат мачните расправи за тоа дали европската „сила за охрабрување“ некогаш би можела да се распореди во Украина без американски „потпирач“ зад себе.

Путин е способен за безобѕирни одлуки

Додека НАТО мора да се соочи со неизвесноста, истото важи и за Русите. Трамп е толку непредвидлив што неговите реакции во меѓународна криза не можат однапред да се пресметаат. Многумина што го следат Трамп претпоставуваа дека никогаш нема да одобри американско учество во бомбардирањето на Иран. А сепак, токму тоа го направи порано годинава.

Би било безобѕирен ризик за Путин ако ја тестира волјата на земјите од НАТО да ја бранат источната граница на сојузот. За жал, како што светот откри во 2022 година кога руските сили тргнаа кон Киев, Путин е и повеќе од способен да носи безобѕирни одлуки.