Децении наназад, ова беше вид болест со која лекарите можеа да се сретнат само еднаш или двапати во текот на кариерата, и речиси секогаш се појавуваше кај постари лица.

Но, сега се појавува изненадувачки и загрижувачки тренд: ракот на слепото црево сè почесто се дијагностицира и сè повеќе ги погодува луѓето во 30-те, 40-те години, па дури и помладите. Оваа промена ги збунува експертите и ги остава во потрага по одговори.

Слепото црево е мала ќесичка во форма на прст прикачена за дебелото црево. Неговата улога во телото сè уште е предмет на дебата, но е најпознато по тоа што предизвикува апендицитис – болна воспалителна состојба што често бара итна операција. Помалку е познато дека рак може да се развие во слепото црево, обично без никакви предупредувачки знаци.

Ново истражување, објавено во списанието „Annals of Internal Medicine“, покажа дека бројот на случаи на рак на слепо црево драматично пораснал меѓу луѓето родени по 1970-те. Всушност, инциденцата се зголемила за два па дури и за четири пати кај помладите генерации во споредба со оние родени во 1940-те, пренесува порталот „ScienceAlert“.

Иако вкупниот број случаи сè уште е мал (ракот на слепо црево погодува само неколку лица на милион секоја година), брзиот пораст е запрепастувачки. Уште позначајно е што отприлика еден од три случаи сега се јавува кај возрасни под 50 години, што е многу поголем процент отколку кај другите видови гастроинтестинални карциноми.

Која е причината за овој пораст?

Никој не знае со сигурност, но еден од првите осомничени е драматичната промена во начинот на живот и околината во текот на последните неколку децении. Стапката на дебелина порасна од 1970-те, а прекумерната телесна тежина е познат фактор на ризик за многу видови рак, вклучително и оние на дигестивниот систем.

Во исто време, исхраната се помести кон преработена храна, засладени пијалаци и црвено или преработено месо – сето тоа е поврзано со зголемен ризик од рак во други делови на цревата.

Физичката активност исто така опадна, а сè повеќе луѓе поминуваат долги часови седејќи зад биро или пред екрани.

Друга можност е дека сме изложени на нови фактори од животната средина со кои претходните генерации не се соочувале. Индустријализацијата на производството на храна, широка употреба на пластика и хемикалии, како и промените во квалитетот на водата, може да играат улога. Меѓутоа, доказите се сè уште во рана фаза.

Тешко се открива

Она што го прави ракот на слепо црево особено предизвикувачки е тоа колку е тешко да се открие. За разлика од ракот на дебелото црево, кој понекогаш може рано да се открие преку скрининг колоноскопија, ракот на слепото црево обично поминува незабележано.

Симптомите, ако воопшто се појават, се нејасни и лесно може да се игнорираат. Луѓето може да чувствуваат блага болка во стомакот, надуеност или промени во празнењето на цревата – што се чести симптоми кај многу бенигни состојби. Како резултат на тоа, повеќето случаи се откриваат дури по операција поради сомнеж за воспаление на слепото црево, кога често е предоцна за рана интервенција.

И покрај порастот на бројот на случаи, не постои рутински скрининг тест за рак на слепото црево. Болеста едноставно е премногу ретка за да се оправда широко распространет скрининг, а слепото црево е тешко да се визуелизира со стандардно снимање или ендоскопија. Тоа значи дека и пациентите и лекарите мора да бидат особено внимателни.

Ако некој има упорни или невообичаени симптоми во стомакот, особено ако е помлад од 50 години, важно е да не ги игнорира. Раното испитување и брзото лекување може значително да влијаат на исходот.

Сè повеќе млади пациенти

Зголемувањето на бројот на заболени од рак на слепо црево меѓу помладите возрасни е дел од поширок тренд кој се забележува и кај други видови рак на гастроинтестиналниот тракт, како што се карциномите на дебелото црево и желудникот. И овие карциноми сè почесто се дијагностицираат кај лица под 50 години, што укажува на тоа дека можеби постојат заеднички фактори на ризик.

Причините за оваа промена се сложени и најверојатно вклучуваат комбинација од генетика, начин на живот, животна средина, па дури и промени во нашиот цревен микробиом – бактериите во нашите црева кои живеат со нас.

Во текот на изминатите неколку децении, антибиотиците се користат почесто, и во медицината и во земјоделството. Оваа широко распространета употреба може да ја промени рамнотежата на бактериите во нашите црева, што може да влијае на ризикот од рак.

Некои понови истражувања сугерираат дека изложеноста на антибиотици во раниот живот може да има долгорочни последици врз дигестивниот систем, но потребни се повеќе студии за да се потврди оваа врска.

Засега, најдобриот совет е да се фокусираме на превенција и подигнување на свеста. Одржување здрава телесна тежина, консумирање избалансирана исхрана богата со овошје, зеленчук и интегрални житарки, како и физичка активност, сето тоа се чекори што може да го намалат ризикот од многу видови рак.

Избегнување на тутун и ограничување на внесот на алкохол исто така се важни. Иако овие мерки не можат да гарантираат заштита од рак на слепото црево, тие се докажани стратегии за општо здравје.