Дали сме сведоци на шестото масовно изумирање?

Некои научници тврдат дека сме влезени во „шесто масовно изумирање“, слично на она што ги избриша диносаурусите пред 66 милиони години. Но, овојпат виновникот е биолошкото уништување предизвикано од човекот, а не астероид со големина на град.

Сепак, новата студија објавена во списанието „PLOS Biology“ тврди дека, иако падот на биодиверзитетот е реален, инсектите, растенијата и животните не исчезнуваат со брзина која се приближува до масовно изумирање – феномен кој обично се дефинира како губење на 75% од сите видови во геолошки временски период. Само пет масовни изумирања се случиле во текот на 4,5 милијарди години на Земјата, пренесува „CNN“.

Наместо тоа, студијата укажува дека последните изумирања на растителни и животински групи се ретки и често ограничени на островски живеалишта. Дополнително, стапките на изумирање можат да се забават, делумно поради интензивирањето на напорите за зачувување, особено кај цицачите и птиците.

„Една работа што ја нагласуваме е дека секое од овие изумирања е трагедија и никогаш не требало да се случи, ниту треба да се случи во иднина“, рече авторот на студијата, Џон Винс, професор по екологија и еволутивна биологија на „University of Arizona“.

Анализата што ја спровеле Винс и коавторката Кристен Сабан, постдокторант на „Harvard University“, била базирана на 163.022 растителни и животински видови проценети од „International Union for Conservation of Nature (IUCN)“. Фокусот бил на изумирања на ниво на род од 1500 година.

Родот е биолошка класификација која групира различни, но сродни видови. На пример, родот „Canis“ вклучува волци, кучиња, којоти и шакали. Сепак, родот може да биде и монотипски, што значи дека содржи само еден уникатен вид, како што се нарвал, дрвото гинко или платипус. Винс објаснил дека тие одлучиле да ја спроведат анализата на ниво на род бидејќи тоа веројатно подобро ја претставува еволутивната историја отколку анализата на ниво на вид.

Студијата открила дека 102 рода изумреле во последните 500 години – 90 животински и 12 растителни. Покрај тоа, биле забележани изумирања во две пошироки категории во научниот систем на класификација на животот: 10 фамилии, кои групираат сродни родови, и два реда, кои групираат сродни фамилии. Иако студијата не се фокусирала на изумирања на ниво на вид, Винс рече дека во истиот период од 500 години изумреле повеќе од 900 индивидуални видови.

Родовите кои изумреле во последните 500 години вклучуваат додо, морска крава и група неодамна изумрени џиновски желки што живееле на Маурициус и соседните острови. Други исчезнати гранки на дрвото на животот вклучуваат хавајски медојадни птици. Повеќето исчезнувања се меѓу цицачите (21 род) и птиците (37 родови), а оваа стапка, според студијата, ја прави појава на изумирања ретка – претставувајќи само 0,45% од 22.760 родови проценети од „IUCN“.

Изненадувачки, анализата сугерирала дека стапките на изумирање на ниво на род почнале да опаѓаат, а најбрзите стапки на изумирање се случиле во децениите 1870-тите, 1890-тите и 1900-тите.

Ова истражување е спротивно на студијата од 2023 година, базирана на 5.400 родови 'рбетници, која открила дека изумирањата на ниво на род „брзо се забрзуваат“, тврдејќи дека „се наоѓаме во шестото масовно изумирање“. Сепак, тоа истражување се фокусирало само на 5.400 видови 'рбетници и ги исклучило рибите, инсектите и растителниот свет, разгледувајќи само мал дел од животот на планетата.

Иако постои широко распространет консензус за општа загуба на биодиверзитетот, се води голема дебата за точната брзина со која тоа се случува и обемот на загубата, изјавила Садија Куреши, историчар на науката на „University of Manchester“ и автор на новата книга „Vanished: The Unnatural History of Extinction“.

Таа нагласила дека многу геолози не веруваат дека сегашната криза достигнува праг на претходните масовни изумирања во геолошките записи.

„Иако тврдењата за шестото масовно изумирање можат да функционираат како повик на акција, апокалиптичните изјави за губење на видови веројатно ќе ги натераат луѓето да се чувствуваат дека не можат ништо да сторат“, рече таа, додавајќи дека сè уште можеме да направиме значајна разлика и затоа е важно да ја задржиме надежта.

Истражувачите заклучиле дека сегашната криза на биодиверзитет и концептот на шестото масовно изумирање треба да се разграничат како одвоени поими.