Електорскиот колеџ всушност има најголемо влијание врз изборот на американскиот претседател. Оваа година републикански кандидат е Доналд Трамп, а кандидат на Демократската партија е актуелната потпретседателка на Америка, Камала Харис.

Што е електорски колеџ?

Тоа е група избирачи или електори, кои на секои четири години одлучуваат за новиот претседател и потпретседател на Соединетите Американски Држави.

Има 538 електори, а секоја држава има одреден број електори, кој се формира врз основа на бројот на жители.

Најмногу електори имаат Калифорнија (54 годинава), Тексас (40 годинава), Флорида (30 годинава), Њујорк (28 годинава) и Илиноис (19 годинава).

Бројот на изборни гласови што ги има државата е еднаков на бројот на сенатори (2) и бројот на претставници во Претставничкиот дом, при што вториот зависи од бројот на жители запишани на списокот.

Со Дваесет и третиот амандман од 1961 година, округот Колумбија доби тројца електори, со што вкупниот број на електори достигна 538.

Како се избира претседател на Америка

Откако граѓаните ќе гласаат на еден од можните начини – лично или по пошта, на сцена стапуваат електорите, а претседателот на Америка се избира на следниот начин:

Електори: Секоја држава има одреден број електори врз основа на нејзината застапеност во Конгресот, што вклучува двајца сенатори од секоја држава плус одреден број претставници врз основа на населението на државата.

Гласање: кога избирачите гласаат, тие технички гласаат за листа на избирачи избрани од нивната партија и се обврзуваат да гласаат за кандидатот на нивната партија

Победникот зема сè: Повеќето држави, освен Мејн и Небраска, користат пристап – победникот зема се – кандидатот со најмногу гласови ги освојува сите изборни гласови

Мнозинство: За да го добие претседателскиот мандат, кандидатот мора да добие апсолутно мнозинство од избирачките гласови, што е најмалку 270 од 538.

Кој ќе освои најмногу гласови од граѓаните може да ги загуби изборите

Она што го прави изборниот систем мета на критики е фактот што е можно кандидатот кој ќе добие најмногу гласови од граѓаните да не стане претседател на Америка, односно да не освои мнозинство во избирачкиот колеџ.

Еден од проблемите е распределбата на гласовите. Системот на Изборниот колеџ значи дека освојувањето на големи држави со мала разлика дава ист број на електори како и победата со голема разлика.

Спротивно на тоа, губењето на мали држави со тесна разлика значи губење на сите нивни гласачи, дури и ако имате повеќе гласови на национално ниво.

Потоа, постојат "свинг" или „колебливи држави“. Бидејќи повеќето сојузни држави претставуваат упориште на една партија – демократи или републиканци, исходот од изборите зависи од оние држави кои не се строго републикански или демократски. Поради системот „победникот зема се“ во овие држави, кандидатите во голема мера се фокусираат на победата во овие места. Кандидатот кој ќе освои неколку големи "свинг" држави може да обезбеди влез во Белата куќа. "Свинг" државите се Пенсилванија, Невада, Висконсин, Џорџија, Аризона, Северна Каролина и Мичиген.

Електорите му донесоа победа на Трамп во трката со Хилари Клинтон

Во историјата на САД имало случаи кога кандидатот со најмногу гласови не ја добил претседателската функција поради електорскиот колеџ.

Тоа се случило во 1876 година, кога Радерфорд Хејз стана претседател поради електорските гласови. Во 1888 година, Бенџамин Харисон стана претседател и покрај тоа што имаше помал број на гласови од народот.

Веројатно најпознатиот случај се случи во 2000 година, кога Џорџ Буш победи на претседателските избори, и покрај тоа што го загуби народниот глас од Ал Гор.

На крајот, Доналд Трамп победи на претседателските избори во САД во 2016 година, и покрај тоа што имаше помалку гласови од народот од Хилари Клинтон.

Што ако е нерешено?

Доколку ниту еден претседателски кандидат не освои 270 електорски гласови, тогаш без разлика на резултатот на останатите претседателски кандидати, тој се избира во Претставничкиот дом. Во тој случај, по правило, претседателот го бира една држава – еден глас. Гласањето е тајно, а членовите на Претставничкиот дом мора да гласаат за еден од тројцата кандидати кои постигнале најдобри резултати на изборите.

Како заклучок на претходните претседателски избори, ова се случило само еднаш, а тоа било на претседателските избори во 1824 година кога бил избран Џон Квинси Адамс, кој освоил помалку гласови од народот и помалку држави од Ендрју Џексон.

Исто така, доколку ниту еден кандидат за потпретседател не освои најмалку 270 електорски гласови, тогаш без разлика на резултатот на другите кандидати за потпретседател, тој се избира во Сенатот. За разлика од Претставничкиот дом, за време на овие избори гласот на секој сенатор се брои посебно.