Секоја ноќ сонуваме, но најчесто не се сеќаваме на нашите соништа. Понекогаш наутро јасно можеме да ги привикаме сликите и настаните од сонот, додека друг ден се обидуваме да фатиме само нејасни делови. Сепак, се поставува прашањето — какви се нашите соништа според бојата? Дали поголемиот дел од луѓето сонуваат во бои или во црно-бели тонови?
Многумина може да бидат изненадени кога ќе дознаат дека ова е всушност прашање за кое научниците долго време не се согласуваат. Современите истражувања покажуваат дека телевизијата и филмовите имаат големо влијание врз тоа како ги доживуваме соништата и колку од нив можеме да запамтиме кога ќе се разбудиме.
„Бидејќи сме навикнати на медиуми во бои, мислиме дека соништата се слични на гледање филм или нешто на Јутјуб. Тие содржини се во боја, па претпоставуваме дека и соништата се такви“, рекол за „Лајв саенс“ (Live Science) Ерик Швицгебел, професор по филозофија на Универзитетот во Калифорнија, Риверсајд.
Но, тоа не било секогаш така. До 1960-тите, истражувачите сметале дека луѓето најчесто сонуваат во црно-бело, а анкетите ја поддржувале таа претпоставка.
Во една помала студија од 1942 година, спроведена на 277 студенти, дури 70,7 отсто од испитаниците изјавиле дека ретко или никогаш не гледаат бои во своите соништа.
Речиси 60 години подоцна, Швицгебел ги поставил истите прашања на група од 124 студенти и резултатите драстично се промениле. Во новото истражување, помалку од 20 отсто од студентите рекле дека ретко или никогаш не сонуваат во боја.
Слични резултати дале и поновите студии. Истражувачите забележале интересен модел – луѓето родени пред појавата на телевизијата и филмовите во боја имале многу почесто пријавувале дека сонувале монохроматски (црно-бели) соништа отколку оние родени подоцна. Ова укажува дека начинот на кој ги толкуваме нашите соништа зависи и од видовите медиуми што ги консумираме.
Секако, забавата не е единствениот фактор. Голем дел од она што го паметиме од нашите ноќни соништа зависи од точноста на меморијата и од тоа кои детали се најврежани во нашата свест.
„Соништата се дефинираат како субјективни искуства за време на спиењето, а единствениот начин да се пристапи до нив е ако лицето се сети на нив откако ќе се разбуди. Главното прашање е: ‘Колку сте добри во сеќавањето?”“, рекол Михаел Шредл, директор на лабораторијата за проучување на спиењето во Централниот институт за ментално здравје во Германија.
Како и во будна состојба, боите на предметите лесно можат да се заборават ако се очекуваат. На пример, жолта банана во сон веројатно нема да остави посебен впечаток.
„Не размислувате за тоа и тешко е да се сетите. Но, ако во вашиот сон се појави неонско-розова банана, таа веројатно ќе ви остане во меморијата“, рекол Шредл.
Покрај тоа, ако одредена боја има лично значење за некоја личност, поголема е веројатноста дека ќе ја запомни.
„Ако бојата има специфично значење за некоја личност во нејзиниот секојдневен живот, тогаш таа боја може да укаже на нешто. Не станува збор за самата боја, туку за тоа како влијае врз личноста“, додал Шредл.
Меѓутоа, Швицгебел верува дека прашањето дали сонуваме во боја или црно-бело може да биде погрешно поставено. Кога замислуваме сцена каде што боите не се важни, менталната слика не мора да биде црно-бела или во боја. Може да биде нејасна и нејасна.
Исто така е можно она што го паметиме наутро да не е сосема исто како сликата што ја имавме додека сонуваме, туку да е обликувано повеќе од претпоставки отколку од вистинско сеќавање.
Соништата, рекол тој, можеби не се толку визуелни и кинематографски како што мислиме. Наместо тоа, можно е нашата медиумска култура да го обликува начинот на кој ги паметиме.
„Многу луѓе не можат да сфатат што би значело искуството во сонот да не биде ниту во боја ниту во црно-бело“, заклучил тој.
