Приказната на новинарката Паулина Ермел открива како изгледа секојдневието на луѓето кои живеат во услови на постојан мраз, каде што зиме ноќта трае четири месеци, каде што не смее да се чува мачка и каде што „не е дозволено да умреш“. Станува збор за архипелагот Свалбард, кој се наоѓа далеку на северот на Европа, помеѓу Норвешка и Северниот Пол. Нејзиното искуство го пренесуваме во целост:

„Целиот архипелаг е зона без царини – секој може да се пресели тука, но постои едно правило – тука не можете да умрете. Ова е најнеобичното место на кое сум била некогаш. Околу 1.000 километри го делат од Северниот Пол. Во главниот град Лонгирбиен (Longyearbyen), на островот Шпицберген, дневно слетуваат само два редовни и еден чартер лет – и тоа само во текот на летото. Аеродромот е минијатурен, а автобусот доаѓа само кога ќе слета авион. Кога ќе излезете надвор, ќе почувствувате нешто чудно – воздухот нема мирис. Сув е, студен и совршено чист.

Повеќе мечки отколку луѓе

Движењето надвор од градот е дозволено само со оружје, бидејќи има повеќе бели мечки отколку луѓе – околу 3.400 наспроти 2.700 жители. Затоа сите приоди кон Лонгирбиен се означени со знаци за предупредување, а движење надвор од нив без пушка е забрането.

Интересно е што мачките не се дозволени. Екосистемот е исклучително чувствителен – птиците се гнездат на земја, а мачките би можеле да ја уништат нивната популација. Затоа, кучињата се добредојдени, но поголемиот дел не живеат во куќи, туку во посебни одгледувачници надвор од населените места. Тоа се главно хаски, маламути и гренландски кучиња – навикнати на студот и на работа, а не на домашен живот.

Без даноци, без помош, без смрт

Свалбард припаѓа на Норвешка, но има посебен статус. Благодарение на Шпицбергенскиот договор од 1920 година, сите луѓе, без оглед на државјанството, можат да се населат таму и да работат без виза. Архипелагот е демилитаризиран – порано познат по рудниците за јаглен, а денес по научните бази.

Секој може да живее тука, но под еден услов – мора да има работа. Нема социјална помош, надомест за невработени или боледување. Ако останете без работа или се разболите, мора да се вратите на копното. Поради тоа, на островите живеат главно научници, водичи, рудари и работници во туризмот.

Се вели и дека на Свалбард „не може да се умре“. Се разбира, не буквално. Поради вечниот мраз, телата не се распаѓаат, што значи дека би можеле да зачуваат патогени болести. Затоа погребувањето е забрането, а телата се транспортираат на копно.

Забранети породувања

На Свалбард постои само основна медицинска служба, па така и породувањата се забранети. Бремените жени во последните месеци се испраќаат во Тромсе, во континентална Норвешка, за да се породат таму.

Поради пермафростот, сите објекти и цевки се градат на столбови. Ако би биле поставени директно на земја, топлината би го стопила мразот, а зградите би почнале да се уриваат. Бидејќи климата се менува, а земјата полека се одмрзнува, многу постари куќи се навалуваат или мора да се преместат.

Свет без дрвја и градини

На Свалбард нема дрвја, ниту зеленчук, ниту овошје. Сè – од храна до мебел – мора да се допреми со брод од Норвешка. Тоа значи дека цените се повисоки, а транспортот е скап и бавен.

Живот на раб од светот

Иако многумина велат дека ова е депресивно место, климата е изненадувачки блага за Арктикот. Од средината на април до крајот на август трае поларниот ден, а од крајот на октомври до средината на февруари – поларната ноќ. Просечната температура во лето е околу 5°C, а во зима околу -12°C.

На островот се наоѓа и Глобалната банка за семиња – огромен подземен трезор каде што се чуваат семиња од растенија од целиот свет, за случај на глобална катастрофа. Тука е и напуштеното руско село Пирамида, кое денес го посетуваат туристи. Нема комарци, ниту крлежи, но затоа има најсеверна пошта, училиште, библиотека и кафетерија на светот“, напишала новинарката.