Во продолжение целиот текст на Џејмс Вотерхаус, дописник на Би-би-си од Украина.

Не е лесно да се излезе од Казнената колонија бр. 4. Тоа е затвор со средна безбедност, но дебелите железни порти и високите бели ѕидови со бодликава жица создаваат чувство на заробеност. Внатре се Андри Аскеров и Роман Чеч – двајцата биле осудени за продажба на дрога и успеале да избегнат издржување на казната до крајот.

Тие се приклучиле украинската армија. Тој ќе помине едномесечна обука и во замена за ослободувањето, ќе се бори „додека војната не заврши“.

„Не можам да замислам како е да убиеш човек, тоа го имам видено само во филмови“, признава Андри, кој отслужил 18 месеци од шестгодишната казна.

Излегувањето од затвор е очигледно мотивација за овој 30-годишник. Тој сака да биде граѓанин кој придонесува за општеството, а не осуденик кој загрозува.

Откако новиот закон бил донесен минатата година, повеќе од 10.000 затвореници се приклучиле на украинската армија, вклучувајќи ги и оние осудени за убиство. Меѓутоа, ова не важи за оние кои извршиле најтешки кривични дела, како што се повеќекратни убиства, сексуално насилство, корупција и предавство. Секој ќе заврши на фронтот порано или подоцна, вели Роман, кој исто така го заменил затворското одело со воена униформа.

„Би бил етикетиран како доживотен осуденик, но ако отслужам воена служба, ќе бидам војник“, вели тој. За 36-годишникот, приклучувањето кон војската не е само рехабилитација.

„Мојата сестра сега би имала 21 година. Таа беше убиена кога руски проектил ја погоди нејзината куќа во Харков во 2023 година и сакам да ја одмаздам“, вели тој.

Повеќето од затворениците кои се пријавиле како доброволци ѝ се приклучиле на пешадијата, каде што учествуваат во интензивни борби, вели од владата.

Тие ќе се приклучат на новите напаѓачки сили за кои зборувал украинскиот претседател Володимир Зеленски во септември. Бидејќи специјалните сили, како што се маринците или падобранците, стануваат вишок на бојното поле, оваа нова единица ќе користи беспилотни летала.

Ако овие осуденици сакаат да ја вкусат слободата, ќе мора да се борат во некои од најопасните делови на фронтот на неопределено време. Не секој ќе успее.

Според управникот на Казнената колонија бр. 4, половина од илјада затвореници кои досега се пријавиле како доброволци се веќе мртви.

„Знаеме како да се бориме“

Низа згради на фарма во јужна Украина сега се претворени во скромна воена база, а околу 30 повредени војници наоѓаат место за одмор таму. Сите се поранешни затвореници кои се вратиле од источните делови на фронтот.

Алексеј има 37 години и се борел во Велика Новосилка кога добил сериозна повреда на ногата.

„Бевме погодени од артилерија, минофрлачки гранати и едрилица. Не очекував толку многу мои другари да загинат“, објасни тој.

Олески отслужувал осумгодишна казна за трговија со дрога пред да се пријави како доброволец за борба. Додека седи на импровизиран кревет, ми кажува зошто мисли дека затворениците се подобри војници од мобилизираните цивили.

„Оние што се регрутирани мора да оттргнат од мајкини гради. Ние знаеме како да се бориме. И тоа многу добро!“, извика тој.

„Убив голем број Руси и им помогнав на стотици ранети другари“, се вмеша Андреј Андријчук. Како што рече низ неговото торзо има лузни од 47 шрапнели.

Претходно се борел во пограничниот руски регион Курск во украинската офанзива во август 2024 година.

Пред тоа, тој бил провалник.

По речиси четири години од почетокот на руската инвазија на 22 февруари 2022 година, се навикнувате да се среќавате со војници кои се исцрпени од месеци или години на фронтот додека се борат да го сопрат напредувањето на руската армија.

Но не тука. Борбеноста, водена од длабоко чувство на патриотизам и олеснување при напуштањето на затворските ќелии, може да се види на нивните лица. Тие признаваат дека многу поранешни затвореници дезертираат кога ќе излезат од затвор, но тврдат дека повеќето сакаат да учествуваат во борбата.

„Направив многу злодела на оваа земја и верувам дека постои цена што треба да се плати за сè.“

„Само ќе му се вратам на она во што сум добар: борењето“, вели Андреј.

„И јас имам вештини. Знам како да убивам. Само што тука нема да бидам осуден за тоа“, рече Алексеј.

Војниците што ги надгледуваат осудените лица велат дека на овие луѓе ќе им треба „многу среќа“ за да преживеат до крајот на војната. Но сепак, се чини дека не би сакале да бидат никаде на друго место.

Непријатни споредби

Русија претходно беше критикувана кога мобилизирала затвореници и ги испратила на фронтот, вклучувајќи и жени. Најмалку 200.000 луѓе се приклучиле на воената кампања, а тие беа опишани како „машини за мелење месо“.

Дали Евгениј Пикалов, заменик-министер за правда на Украина, признава дека неговата земја го прави истото?

„Постои огромна разлика: Русите се платени, а Украинците се водени од патриотски чувства“, тврди тој.

Пикалов се смета себеси за реформатор во Министерството за правда и сака Украина да се фокусира повеќе на рехабилитација, наместо на казнување, кога станува збор за криминалци.

„Нашата главна цел е ресоцијализација, да им дадеме шанса на овие луѓе.“

„Тоа нема никаква врска со експлоатацијата на ранливите групи, ова е можност за нив да ја бранат и заштитат нашата земја, тоа е тоа“, вели тој. Не се работи за помилување, туку условно ослободување, објасни Пикалов, зборувајќи за моралноста на ослободување на луѓе кои извршиле убиство откако отслужиле дел од казната.

„Секако, тука имаме емотивна компонента, но за семејствата на некои жртви, казните никогаш не се доволни, дури и кога не е вклучена војна“, објасни тој.

Со текот на времето, станува сè потешко да се пронајдат оние кои сакаат да учествуваат во војната во Украина.