Со државна поддршка и долгорочна стратегија, Кина ја изгради најмоќната индустрија за електрични возила (EV) во светот. Додека Западот воведува царини, кинеските автомобили ги освојуваат пазарите – со ниска цена и врвна технологија.

„Возам електричен автомобил затоа што сум сиромашен“, вели Лу Џунфенг, возач во приватен превоз, додека го полни своето возило на периферијата на Гуангџоу. До него, Сан Џинггуо само клима со главата: „Да возиш бензински автомобил е премногу скапо. Електричниот ми штеди пари.“

Овие разговори можеби звучат како сон за секој еко-активист, но во Кина, каде речиси половина од продадените автомобили се на струја, тоа е секојдневие. Во земја со 1,4 милијарди жители, електричните автомобили веќе не се луксуз, туку практичен избор.

Почеток на нова ера

Кон крајот на минатиот век, Кина беше позната како земја на велосипеди. Денес, таа е предводник на глобалниот пазар за електрични возила. Кинескиот гигант "BYD" ја престигна "Tesla" и стана најголем производител на EV автомобили во светот.

Овој напредок не е случаен. Уште од почетокот на 2000-тите, кинеските државни планери сфатија дека домашните брендови не можат да конкурираат со западните производители во класичните автомобили. Решението: да се прескокне конкуренцијата со директен премин на електричен погон.

Планот што сè смени

Најзаслужен за овој пресврт беше Ван Ганг, инженер школуван во Германија, кој во 2007 стана министер за наука и технологија. Тој сфати дека Кина станува најголем автомобилски пазар во светот, но дека сите возила што се возат – се странски.

Кина тогаш започна масовно да инвестира во EV технологија. Од 2009 до 2023 година, државата вложи над 231 милијарда долари во развојот на индустријата – од субвенции за потрошувачи до поддршка за производители на батерии и инфраструктура.

Батерии, полначи и доминација

Компании како "CATL" денес произведуваат една третина од сите EV батерии во светот. Мрежата на јавни полначи е најголема на планетата – особено во урбаните центри, каде станиците се на само неколку минути возење.

„Ако денес сакате да правите батерии за електрични возила, сите патишта водат преку Кина“, вели аналитичарот Мајкл Дан.

Стартап култура и државна машинерија

Иако Западот често го критикува „државниот капитализам“ и субвенциите како нелојална конкуренција, кинеските индустриски лидери тврдат дека поддршката важи подеднакво и за домашни и за странски компании. Резултатот е пазар преполн со иновативни и достапни возила.

Пример е "XPeng" – стартап кој веќе е во топ 10 EV производители во светот, иако сè уште не остварува профит. Нивниот најнов модел "Mona Max", со цена околу 20.000 долари, нуди автономно возење, преклоплив кревет и стриминг услуги – стандард што го бараат младите купувачи во Кина.

Зелена транзиција преку субвенции

Возачот Лу денес плаќа четири пати помалку за електрична енергија отколку што плаќал за гориво, додека една корисничка во Шангај користи автоматска станица за замена на батерии од компанијата "Nio" – и сето тоа за цена пониска од еден резервоар гориво.

Европски стравови и царини

Западните држави воведоа високи царини за кинески EV модели: ЕУ, САД и Канада се обидуваат да ги заштитат своите индустрии. Велика Британија, пак, засега не планира царини, што ги отвори вратите за брендови како "XPeng" и "BYD".

Но, растат и безбедносните сомнежи. Поранешниот шеф на британската тајна служба MI6 ги нарече кинеските EV „компјутери на тркала што Пекинг може да ги контролира“. Компаниите тоа решително го отфрлаат. „BYD користи локални оператори за сите податоци и тоа го прави десет пати подобро од конкуренцијата“, изјави Стела Ли од "BYD".

Иднината ѝ припаѓа на Кина?

И покрај геополитичките тензии, Кина во моментов е единствената земја што масовно произведува квалитетни, достапни и технолошки напредни електрични возила, пренесува "BBC".

„Кинезите ја гледаат иднината каде тие ќе го произведуваат секој автомобил во светот“, вели Дан. „Прашањето е – дали некој ќе може да ги стигне?“

За возачот Сан Џинггуо, дилема нема:

„Светот треба да ѝ заблагодари на Кина што ја донесе оваа технологија до сите.“