Назалната конгестија е најчестиот симптом што се среќава во отоларинголошката пракса. Една шведска анкета покажала дека дури 33% од населението има затнат нос, а 9,5% од луѓето секојдневно се борат со тоа и во овие случаи најчесто посегнуваат по назални деконгестиви.

Назалните деконгестиви се наменети за намалување на симптомите на настинка и грип, како и хроничен и алергиски ринитис и синузитис. Покрај капките за нос, една од најчесто користените форми е спреј за нос.

Главната функција на назалните деконгестиви е да ги стегаат крвните садови на носната и синусната лигавица, со што се намалува отокот на носната слузница и овозможува нормална циркулација на воздухот. Овој тип на лекови најчесто се користи неколку дена додека траат симптомите на респираторна инфекција. Меѓутоа, постојат случаи кога назалната конгестија трае подолго, најчесто поради хроничен и алергиски ринитис и синузитис. Сепак, експертите предупредуваат дека спрејовите и капките за нос треба да се користат само најмногу 7 дена, 2 до 3 пати на ден, а за жал многу луѓе не ја следат оваа препорака.

Од хроничен оток до атрофија

Ако назалната конгестија не престане по препорачаното време, а спрејот продолжи да се користи за да се олесни дишењето, може да се појави постојана конгестија на дишните патишта, што ќе резултира со непрекинато користење на спрејот, создавајќи замка на зависност. Ова може да доведе до хронично отекување на носната лигавица (rhinitis medicamentosa), па дури и до атрофија на носната слузница (ozena).

Ринитисот предизвикан од лекови се карактеризира со иритација и секундарна хиперемија на носната лигавица, слабеење на дејството на лекот и зависност на пациентот од вазоконстрикторните капки за нос. Овој проблем може да се појави во сите возрасти, но е почест кај помладите луѓе и исто така ги погодува и мажите и жените. Истражувањата покажуваат дека помеѓу 1% и 9% од пациентите кои посетуваат алерголог или лекар ОРЛ се соочуваат со овој проблем.

Зависноста од капки за нос е психолошка, бидејќи „зависниците“ постојано носат шише со капки со себе и се паничат ако ги немаат. Зависноста е и физичка, бидејќи мукозната мембрана на носот мора постојано да се третира со капки за да остане чист. Колку повеќе капки се користат, толку пократко трае нивната ефикасност и помалку се изразена.

Најмалку 50 милиони Американци страдаат од хронични проблеми со синусите, а според искуствата на лекарите, дури и секој четврти е зависен од популарните капки и спрејови за нос што се издаваат без рецепт.

Симптоми на зависност од капки за нос

Експертите предупредуваат дека зависноста од капки за нос може да има несакани ефекти, слично на другите лекови. Симптомите на зависност може да варираат во зависност од тоа кој дел од автономниот нервен систем е повеќе надразнет.

Меѓу симптомите може да се вклучат: отекување на носната слузница, што се јавува и по повеќекратна употреба на назални капки, 'рчење и дишење преку устата додека спиете, зголемување или намалување на телесната температура и проширување или стегање на зениците. Може да се појави и тахикардија (брзо отчукување на срцето) или брадикардија (бавно отчукување на срцето). Ако се појават овие симптоми, важно е веднаш да престанете со користењето капки за нос и да се консултирате со вашиот лекар или ОРЛ специјалист, кој ќе ви предложи кој спреј без деконгестив да го користите.

Како да се третира прекумерната употреба на спреј за нос?

Ако сте користеле деконгестивен назален спреј подолго од препорачаното, можеби ќе можете сами да ја намалите употребата. Меѓутоа, најдобро е да се консултирате со здравствен работник, особено ако сте користеле спреј за нос или капки со недели, месеци или дури и години. Наглото прекинување на долготрајната употреба на спреј за деконгестив може да ги влоши вашите симптоми, па затоа е најбезбедно да се одвикнете под медицински надзор.

Постојат неколку препораки за лекување на ринитис медикаментоза. Обично се препорачуваат солени раствори збогатени со пантенол или цинк, а во потешки случаи се препишуваат локални кортикостероиди. Пациентите често се откажуваат од лекувањето, бидејќи ненадејното прекинување на употребата на капките доведува до зголемен оток и конгестија. Затоа, може да биде попаметно да се започне со постепено намалување на употребата на капки.

Ако локалните кортикостероиди не помагаат, може да се користат орални кортикостероиди, а капките постепено да се намалуваат. Ако на овој начин не се постигне подобрување, тогаш најверојатно капките за нос не се причина за проблемите, па треба да се утврди вистинската причина.