Во христијанскиот поглед на светот, лагата не е ограничена само на свесно и намерно искривување на реалноста со зборови, кога човекот, целосно свесен за своите постапки, зборува невистина. Тоа е многу поширок концепт. Во најширока смисла, лага е сè што нè спречува да живееме според Божјите заповеди – сè што го искривува Божјиот план за секој од нас и нè одделува од Него.

„Лагите нè одделуваат од Бога … Лажни мисли, лажни зборови, лажни чувства, лажни желби, ова е целокупноста на лагите што нè води кон небитие, кон илузии и кон одрекување од Бога“, пишува светиот епископ Николај Српски. Лагите се спротивни на вистината и правдата Божја. Не е случајно што Господ Исус Христос, опишувајќи ја суштината на лукавиот, го нарекува „лага“ и „татко на лагите“ (Јован 8:44).

Преподобниот авва Доротеј пишува и за лагите. Тој разликува три вида лаги: лаги во зборот, делата (во животот) и мислите. Додека лагите во зборот се јасни за секого, преостанатите две форми бараат подлабоко разбирање.

Објаснувањето на оваа тема го дал свештеникот Евгениј Мурзин:

„Лагата се одразува во преправањето, кога луѓето се обидуваат да се претстават себеси како подобри отколку што се всушност. Лага во животот на еден човек се познава пот тоа што, иако тој е блудник, се преправа дека е воздржан, или, иако е алчен, зборува за милостина и ја фали милоста, или пак, иако е горд, се восхитува на смирението“, наведува тој.

„А лажната мисла ја користи оној кој ги прифаќа своите претпоставки како вистина, што води кон љубопитност, клевета, прислушкување, непријателство, осуда“, објаснува отец Евгениј.

Како настануваат лажните мисли

Интересно е што авва Доротеј, во своите размислувања за лажните мисли, речиси пророчки ги антиципира заклучоците на модерната психологија за таканаречените ментални искривувања – кога, како што вели тој, човекот „не знаејќи ја вистината, измислува она што не го знае“, и тоа станува причина за ментална конфузија и грешни состојби. Кога им припишуваме на другите мисли и намери што тие воопшто ги немаат, кога ги набљудуваме луѓето и настаните не објективно, туку преку процена, кога ја опишуваме реалноста водена од емоции или размислуваме црно-бело – тогаш всушност градиме фиктивен свет, кој нема никаков контакт со вистината.

„Живеејќи во овој илузорен свет, човекот постојано доаѓа во конфликт со реалноста, бидејќи таа не одговара на неговата внатрешна слика. Така, тој паѓа во гревовите на едногласност, гнев, огорченост, завист и други страсти“, вели отец Евгениј и додава: „Таквата лага во мислата претставува реална опасност за духовната состојба на човекот, бидејќи е многу тешко да се стане свесен за неа. Додека христијанинот кој зборува лага или се преправа дека е она што не е знае дека со тоа греши против вистината, лагата во мислите честопати целосно му го оттргнува вниманието. И токму оваа лага – илузијата за вистината создадена од нашиот ум – во одреден момент почнува да го обликува целиот наш живот, нашите емоции, однесување, став кон луѓето и настаните“.

Авва Доротеј истакнува:

„Кога таков човек ќе види дека другите си зборуваат, тој веднаш замислува и вели, тие зборуваат за мене. Ако престанат да зборуваат, тој повторно мисли дека престанале поради него. Ако некој изговори збор, тој претпоставува дека е кажано дека тоа ќе го навреди. Општо земено, во сè што е кажано, тој постојано забележува зли намери кај оние кои го опкружуваат … го направи тоа заради мене, го кажа од злоба, го направи тоа од некоја скриена причина“.

Како да се бориме против тивките лаги

Значи, како да се бориме против лагите во мислата? Отец Евгениј вели дека решението повторно се наоѓа во авва Доротеј:

„Никогаш не верувајте во вашите претпоставки, бидејќи погрешната мерка ја прави вистинската погрешна. Човечките мислења се лажни и штетни за оној што им се предава. Ако верувате во вашите претпоставки, тие нема да имаат крај и никогаш нема да дозволат вашата душа да најде мир. Потребно е постојано да ги проверуваме нашите мисли во однос на реалната состојба, свесно да откриваме ментални нарушувања и погрешни обрасци на размислување и да ги разоткриваме.

„Железниот“ индикатор за лагите во мислата е влошувањето на нашата ментална состојба, што се манифестира со паѓање во грешни чувства. Ако сме мачени од огорченост, гнев, осаменост, патолошка љубомора или завист, ако постојано паѓаме во осудување и озборување – ова е јасен сигнал дека треба да се прашаме: што не е во ред со моите мисли?