Кинескиот шпионски балон, кој во 2023 година прелета над Соединетите Држави, бил полн со американска технологија дизајнирана за шпионирање на Американците, според два извори со директно познавање на техничката анализа спроведена од американската војска.

Откривањето на сателитски комуникациски модул, сензори и други технологии од најмалку пет американски компании во кинескиот балон, како што објави Newsweek, го истакнува неуспехот на американските напори да го ограничат извозот на технологии со потенцијална воена примена кон нивниот главен ривал Кина, како и кон земји како Русија и Иран, сојузници на Пекинг.

Ова истовремено го отвора прашањето за улогата на приватните компании што ја продаваат својата опрема на глобално ниво во одржувањето контрола врз крајните корисници на технологијата со двојна употреба, која може да има и воено-одбранбени и цивилни примени.

Кинески патент анализиран од Newsweek опишува комуникациски систем токму за ваков тип балон што прелетал над САД. Системот користи сателитски примопредавател од американска компанија, кој кинеските контролори на балони би го употребувале за комуникација и пренос на податоци. Овие податоци се лесно достапни на интернет.

Што се случи со кинескиот шпионски балон?

Џиновски бел балон на голема надморска височина влезе во воздушниот простор на САД преку Алјаска во јануари 2023 година, лебдејќи над Канада и американскиот Среден Запад. Овој инцидент предизвика огромно внимание во јавноста пред балонот да биде соборен од борбен авион Ф-22 во близина на брегот на Јужна Каролина на 4 февруари.

Се проценува дека балонот бил висок околу 60 метри, со темна висечка рамка со дијаметар од најмалку девет метри. Рамката содржела техничка носивост долга приближно три метри, вклучувајќи софистицирана опрема за надзор, дел од која бил сместен во пренослив рачен фрижидер, според извори на Newsweek.

Пекинг тогаш објави дека станува збор за метеоролошки балон, кој бил однесен од курсот поради силните ветрови, обвинувајќи ги САД за претерана реакција.

Што е пронајдено во кинескиот шпионски балон?

Сепак, техничката носивост му овозможувала на балонот да врши набљудување, фотографирање и собирање разузнавачки податоци.

Според извори, балонот можел да носи и радио-контролирани едрилици за детално собирање информации, бидејќи имал доволен простор за складирање. Кинеските научници, според документи за вселенски истражувања прегледани од Newsweek, развиле едрилици кои се користат заедно со вакви балони.

Анализата на пронајдените делови од шпионскиот балон – како и од уште два други балони чии остатоци биле собрани на друго место – била спроведена од Националниот центар за воздушно-вселенско разузнавање во Охајо. Таму, ескадрилата за експлоатација на странски материјали испитува странска технолошка опрема, според извори на Newsweek. Самиот извештај од анализата не бил достапен за преглед.

Newsweek побарал коментар од единицата за односи со јавноста на NASIC, но не добил одговор. Воздухопловната база Рајт-Патерсон во Охајо, каде што е седиштето на NASIC, изјавила дека „нема никаква врска со овој инцидент“ и ја упатила истрагата кон Пентагон, кој, пак, ја проследил до ФБИ. ФБИ одби да коментира.

Администрацијата на Бајден изјави дека балонот бил дел од поширока кинеска програма за надзор во десетици земји.

Сателитска технологија

Технологијата идентификувана од изворите се совпаѓа со онаа во патентот доделен во 2022 година на научници од Институтот за истражување на воздухопловни иновации при Кинеската академија на науките (CAS) во Пекинг. Оваа институција има врски со кинеската војска и нејзината одбранбена индустрија.

Патентот вклучувал модул за кратки пораки, наречен Иридиум 9602, произведен од Иридиум, глобален снабдувач на сателитски комуникации со седиште во Меклин, Вирџинија – на само пет милји од седиштето на ЦИА.

Анализата на материјалот пронајден во балонот покажала дека тој содржел комуникациски систем Иридиум, како и технологии од четири други американски компании и најмалку една швајцарска фирма, според изворите.

За што Кина го користела шпионскиот балон?

Кинеската академија на науките (CAS) во Пекинг не одговорила на барањето за коментар, а кинеската амбасада во Вашингтон одбила да одговори на прашањата за тоа дали балонот користел американска технологија. Наместо тоа, упатиле на CAS и го повториле тврдењето дека балонот случајно слетал во САД.

Портпаролот Лиу Пенгју изјавил преку е-пошта:

"Залутан кинески цивилен дрон во воздушниот простор на САД беше несреќа предизвикана од виша сила. Балонот, кој се користеше за метеоролошки истражувања, ненамерно влезе во САД."

Иридиум, чиј најголем клиент е Министерството за одбрана на САД, изјавил за Newsweek дека не може да знае кои се неговите крајни корисници, бидејќи постојат пазари за препродажба на неговите производи.

Не е потребна дозвола за извоз

Модулот Иридиум 9602 може да се извезува во Кина без лиценца, освен ако не е наменет за забранета употреба или корисник. Сепак, компанијата не можела да утврди за што бил користен.

Балонот што прелета над САД во 2023 година не бил единствен, а соседните земји на Кина пријавиле зголемена активност на слични летала.

Еден извор открил дека техничкиот товар на балонот вклучувал обичен, евтин пренослив фрижидер – истиот вид што може да се купи на бензинска пумпа.

"Но, тоа е паметен уред – лесен е, лебди и ги одржува работите суви," рекол изворот, додавајќи дека во него биле пронајдени хард дискови со собрани податоци, вклучително и фотографии.