Претседателот на Хрватска Зоран Милановиќ на Фејсбук објави видео во кое објаснува зошто одбил да даде согласност за одлуката за учество на хрватската армија во мисијата за поддршка на Украина.
Својата одлука ја образложи и во соопштението што го пренесуваме во продолжение.
„Владата на Република Хрватска преку вицепремиерот и министерот за одбрана побара од претседателот на Република Хрватска и од врховниот командант на вооружените сили на Република Хрватска претходно одобрување на предложениот одлуки за учество на припадниците на вооружените сили на Република Хрватска во мисиите, операциите и активностите на НАТО, Европската Унија и Обединетите нации.
Според хрватскиот Устав, сите предложени одлуки ги донесува хрватскиот Сабор со мнозинство гласови од сите пратеници доколку претседателот на Републиката даде претходна согласност за одлуките. Доколку претседателот на Републиката не даде согласност, хрватскиот Сабор може да донесе такви одлуки само со двотретинско мнозинство од сите пратеници.
За вкупно 13 решенија е побарана претходна согласност од претседателот на Републиката. Претседателот на Републиката даде претходно одобрение за 12 одлуки. Дел од одлуката се однесува на континуираното учество на припадниците на вооружените сили во операциите на НАТО КФОР и SEA GUARDIAN, во мисијата на НАТО во Ирак и продолжување на учеството во активностите на постојаната група за контрамерки на НАТО против мини.
Исто така, претседателот на Републиката даде согласност за продолжување на учеството во три операции на Европската унија, три операции на ОН, една операција на коалициските сили предводени од САД и согласност за преминување на границата на Република Хрватска во рамките на можните ангажман и брзо распоредување на декларирани сили на НАТО и воени капацитети за брзо распоредување на Европската унија.
Претседателот на Републиката не даде претходна согласност само за одлуката за учество на припадниците на вооружените сили на Украина во активностите на НАТО за безбедност и поддршка на Украина (НСАТУ). Владата сака да испрати припадници на украинските вооружени сили во мисија за поддршка на Украина, но спроведувањето на таквата одлука е во надлежност на претседателот на Републиката како врховен командант на украинските вооружени сили, а тој одлучи во рамките на своите уставно овластување да не дава претходна согласност за одлуката за учество на припадници на украинските вооружени сили во таква мисија, што потенцијално може негативно да влијае на националните интереси на Република Хрватска. Според Уставот, Владата може да побара од хрватскиот Сабор да гласа за предложената одлука, а доколку предлог-одлуката на Владата добие поддршка од две третини од пратениците, одлуката ќе стапи во сила и претседателот ќе ja почитува.
Владиниот предлог за одлука за учество на припадниците на вооружените сили на Република Хрватска во мисијата НСАТУ се заснова на одлуката на НАТО што беше донесена на самитот на НАТО одржан на 10 и 11 јули 2024 година во Вашингтон, во кој учествуваше и претседателот на Републиката. Претседателот на Републиката не се спротивстави да се донесе ваква одлука на ниво на НАТО бидејќи по донесувањето на одлуката самите земји членки одлучуваат дали и на кој начин ќе учествуваат во оваа активност.
Важно е да се знае дека претседателот на Републиката на никаков начин не бил консултиран за позициите што Република Хрватска ги застапувала при подготовката на споменатата одлука. Прекршувајќи ја, повторно, својата уставна обврска - со која Владата се задолжува да соработува со претседателот на Републиката во областа на надворешната политика и одбраната - Владата не само што ја презеде обврската во име на Република Хрватска, туку и ја подготви гореспоменатата одлука. за испраќање припадници на вооружените сили без консултација со претседателот на Републиката. Претседателот на Републиката многу јасно го соопшти својот став дека е против учеството на припадниците на вооружените сили на Република Хрватска во вакви мисии.
Руската агресија врз Украина е недозволива и претставува кршење на меѓународното право што сите ние мора да го осудиме. Претседателот на Републиката во неколку наврати повтори и стои на ставот дека Украина е жртва на агресија и дека и Хрватска треба да и ја обезбеди сета можна хуманитарна помош. За жал, и покрај огромната воена помош што ја добива Украина, крајот на војната не е на повидок, но постои опасност војната да се прошири и надвор од границите на Украина.
Задачата на претседателот на Републиката - а според него и задача на сите хрватски државни институции - е да ја заштити Хрватска од војна и да ги преземе сите мерки за да ја задржи Хрватска од воени конфликти. Токму затоа претседателот на Републиката не даде претходна согласност за одлуката за учество на припадниците на вооружените сили на Украина во мисијата за безбедносна и обука за поддршка на Украина, водејќи се пред се од хрватските интереси и заштитувајќи ја Хрватска од можно учество во воен конфликт.
Република Хрватска како полноправна членка има обврска и должност кон своите сојузници во НАТО, а тоа претседателот на Републиката никако не го доведува во прашање. Претседателот на Републиката со давање претходна согласност на претходно споменатите 12 од вкупно 13 решенија што му ги доставила Владата, тоа делумно го докажа. Војната во Украина, која е последица на руската агресија, сепак не претставува напад врз една од членките на НАТО и затоа не може да се активира членот 5 од Северноатлантскиот договор, така што нема меѓународна правна обврска за Републиката. на Хрватска да учествува во активности кои би се поврзале со таа војна. Хрватска и помага и ќе продолжи да и помага на Украина, но таа помош не може да биде каква било форма на учество на припадниците на хрватската армија.
Секое друго учество, особено она што би вклучило учество на хрватски војници, претставува отстапување од рамката на националниот интерес на Република Хрватска и потенцијално ги загрозува нејзините граѓани. Многу големи војни започнаа со несоветувани логистички или советодавни мисии кои подоцна се претворија во воени интервенции, а потоа во големи воени конфликти. Хрватска на кој било начин не може значително да влијае на војната во Украина, ниту може да ја запре. Но, со добро осмислена и одговорна политика на државните органи, тие можат да го спречат ширењето на војната кон хрватските граници и да обезбедат мир и безбедност за сите хрватски граѓани“.
