Според податоците што ги пренесува „Politico“, населението на островот во последните три децении се намалило од 1,64 милиони на 1,57 милиони жители, а половина од нив денес живеат во двата најголеми града. Помалите места и села полека изумираат.

Демографски колапс на островот

Главниот проблем е драстичниот пад на наталитетот. Со просек од само 0,91 дете по жена, Сардинија ја има најниската стапка на раѓање во Италија – која и самата е меѓу најниските во Европската унија. За стабилна популација, потребни се најмалку 2,1 деца по жена.

Високата невработеност и потрагата по подобри можности дополнително ги празнат селата од младите.

„Последното дете овде е родено пред 10 години“, вели Марија Ана Камеда, градоначалничка на селото Барадили – најмалото на Сардинија, со само 76 жители. Местото е толку компактно што може да се помине за неколку минути, но е уредно и негувано како голем семеен дом.

Куќи за 1 евро, субвенции и државна помош

За да го спречат исчезнувањето на селата, локалните власти нудат поттик за нови жители.

Пар што ќе се пресели во село со помалку од 3.000 жители може да добие:

• до 15.000 евра за купување или обнова на куќа,

• до 20.000 евра за започнување бизнис,

• и месечна поддршка од 600 евра за првото дете и 400 евра за секое следно – до петтата година од животот.

Постојат и локални иницијативи, како онаа во селото Ололаи, каде што се нудат куќи за само 1 евро.

Сепак, странците во голема мера го заобиколуваат островот – тие сочинуваат само 3,3% од населението, додека италијанскиот просек е 8,9%.

Италијанската „демографска зима“

Државата го препозна проблемот: владата на Џорџа Мелони најави увоз на 500.000 странски работници во следните три години.

И покрај тоа, во малите заедници ситуацијата останува тешка.

Во Барадили, основното училиште е затворено повеќе од 30 години, а денешните деца од повеќе села посетуваат настава во смени, патувајќи секое утро со бесплатен автобус.

Најблиското средно училиште и болница се оддалечени повеќе од 30 километри.

Нов живот во срцето на островот

Додека младите Италијанци заминуваат, некои странци го избираат спротивниот пат.

Шпанскиот фотограф Иво Ровира случајно го открил селото Армуниџа со помалку од 400 жители.

„Го паркирав автомобилот, излегов во прошетка и видов куќа со натпис ’На продажба‘. Десет дена подоцна го платив депозитот“, раскажува Ровира.

Со сопругата Ана Понсе се преселил трајно, ја обновил куќата и отворил ресторан.

„Не се чувствуваме како дигитални номади – ние сме вистински жители на Армуниџа“, додава тој.

Слична приказна има и Бјанка Фонтана, Австралијка со италијанско потекло, која по пандемијата се преселила во селото Нулви со околу 2.500 жители.

Купила куќа за две недели и се преселила шест месеци подоцна. На својот "YouTube" канал ги споделува искуствата за реновирањето и животот на островот.

Повратници и нов почеток

Тука е и Марчело Конту, кој со 18 години ја напуштил Сардинија и живеел во Торино, Барселона и Австралија. Конечно се вратил во селото Бидони со 120 жители, каде што произведува вегански сирења.

„Изолацијата и недостатокот од услуги се постојан предизвик“, признава тој, „но малите села нудат нешто што градовите го изгубија – време, човечка мерка и искрена поврзаност со природата.“

Вистината за куќите за 1 евро

Селото Ололаи стана познато по проектот за куќи од 1 евро, започнат во 2016 година.

Градоначалникот Франческо Колумбу вели дека се пријавиле околу 100.000 луѓе, но само мал број странци навистина добиле куќа. Селото и понатаму се бори со опаѓање на населението.

Професорката по урбанизам Ана Марија Колавити од Универзитетот во Каљари смета дека ваквите проекти не се доволни – нејзиното истражување покажува дека новите сопственици често се откажуваат поради високите трошоци за обнова.

Сепак, Колумбу не ја губи надежта:

„Ололаи нема да умре. Селата во внатрешноста на Сардинија преживеале и чума во 17 век и повторно закрепнале. Имаме подобар квалитет на живот и сме на само еден час од најубавите плажи на светот. Убавите места никогаш не умираат.“