Конклавата претставува состанок на кардиналскиот колегиум со цел избор на новиот римски епископ, односно папа, и претставува најстар метод за избор на водач на некоја институција во светот.

Во текот на конклавата, се прекинуваат сите радио, телевизиски и телефонски врски, бидејќи кардиналите мора да бидат целосно изолирани од надворешниот свет и можни влијанија врз нивната одлука.

Оваа година, 133 кардинали од 71 земја гласаат за новиот папа.

Постојат и некои интересни факти за конклавата кои можеби не сте ги знаеле.

Најдолгата конклава траела 1006 дена

Терминот конклава потекнува од латинскиот израз cum clave, што значи „со клуч“. Називот потекнува од 13 век, кога кардиналите буквално се заклучувале во просторија за да се спречи надворешно влијание врз изборот. Оваа практика официјално била утврдена во 1274 година со одредбата "Ubi periculum" на папата Григориј X.

Најдолгата конклава траела 1006 дена – од 1268 до 1271 година – по смртта на папата Климент IV. Кардиналите, поделени меѓу француска и италијанска фракција, не можеле да постигнат договор. Жителите на Витербо, каде што се одржувала конклавата, го отстраниле покривот од просторијата и ја ограничиле исхраната на кардиналите на леб и вода, за да го забрзаат процесот.

На крај, бил избран Теобалдо Висконти, кој дотогаш не бил кардинал, и станал папа Григориј X.

Најкратката конклава во историјата

Пред 1274 година, папа понекогаш се избирал уште истиот ден по смртта на неговиот претходник. Но по таа година, Црквата одлучила дека првото гласање мора да почека барем 10 дена. Подоцна, рокот бил продолжен на 15 дена за да им се даде време на сите кардинали да стигнат до Рим.

Најбрзата конклава што го почитувала тоа правило се случила во 1503 година, кога папата Јулиј II бил избран за само неколку часа, според ватиканскиот историчар Амброзио Пјацони.

Во поново време, папата Франциско беше избран во 2013 година на петтото гласање, Бенедикт XVI во 2005 година на четвртото, а папата Пиј XII во 1939 година веќе на третото гласање.

Гласањето е тајно, а ливчињата се палат

Историски гледано, секој кардинал имал асистент познат како конклавист, кој му помагал за време на изборите. Тие често имале важна улога во преговарање и пренос на информации. Некои од нив подоцна станале и кардинали, па дури и папи. Но, папата Павле VI ја укинал оваа пракса во 1970-тите со цел да се зајакне тајноста на процесот.

Гласањето се одвива во тајност, а резултатот се сигнализира преку палат гласачките ливчиња. Црниот дим означува дека нема избран папа, додека белиот дим и ѕвонење на ѕвоната го означуваат изборот на нов поглавар. Оваа традиција постои со векови и симболизира транспарентност и духовност на процесот.

Пред секое гласање, мајсторот на церемонијата ја изговара латинската фраза „Extra omnes!“ – што значи „сите надвор“. Тоа е знак дека сите кои не се вклучени во гласањето мора да ја напуштат просторијата, обезбедувајќи целосна тајност.

Кога ќе се избере новиот папа, ѕвоната на базиликата Свети Петар, ватиканските и римските цркви, како и цркви ширум светот, започнуваат да бијат.

Одредена храна е „забранета“

Со цел да се спречи можноста за шверцување пораки, одредени видови храна, како пита и печено пиле, се забранети за време на конклавата.

Овие правила се воведени за да се обезбеди целосна изолација на кардиналите и спречување на каква било комуникација со надворешниот свет.

Конклавата веќе 530 години се одржува во Сикстинската капела

Првата конклава во Сикстинската капела се одржала во 1492 година. Од 1878 година, капелата, позната по славните фрески на Микеланџело, е постојано седиште на конклавите. Кардиналите престојуваат во близина – во хотелот "Domus Sanctae Marthae" или во некоја друга блиска резиденција.

Најмладиот и најстариот папа

Најмладиот избран папа бил Јован XII, кој станал папа на само 18 години. Од друга страна, најстарите папи при избор биле Целестин III и Целестин V – и двајцата блиску до 85-годишна возраст.

Во современа пракса, се избираат кардинали под 80 години, бидејќи само тие имаат право на глас на конклава, согласно декретот на папата Павле VI од 1970 година.

Конклавата од 2025 година, која започна на 7 мај, е најразновидна досега – со 133 кардинали од 71 земја. Оваа глобална застапеност ја отсликува растечката разновидност на Католичката црква и влијанието на папата Франциско, кој именуваше голем дел од овие кардинали.