Судирот, кој ескалираше во 2023 година, далеку ја надминува рамката на локална борба меѓу армијата и паравоените групи. Тој денес претставува геополитичка војна за влијание, во која активно учествуваат регионални и светски актери.

Иако првичниот извор на напнатост беше конфликтот меѓу двете воени фракции, подлабоките причини и меѓународните интереси покажуваат дека станува збор за многу покомплексна игра на моќ. Во оваа анализа ја разгледуваме хронологијата на суданската војна, нејзиниот тек и геополитичките импликации кои ги носи за регионот и светот, пишува "Srbija Danas".

Почеток на конфликтот и падот на претседателот

По соборувањето на долгогодишниот владетел Омар ал-Башир во 2019 година, Судан влезе во преоден период со ветување за цивилна власт.

Двете главни воени сили – Суданските вооружени сили (SAF) и Силите за брза поддршка (RSF) – првично беа сојузници, но меѓу нив тлееше конфликт околу интеграцијата на RSF во армијата, контролата врз рудниците на злато, извозните канали и политичкото влијание.

Отворен судир избувна на 15 април 2023 година во главниот град Картум, а потоа брзо се прошири низ целата земја. Првите месеци борбите беа концентрирани меѓу SAF и RSF, но наскоро во нив се вклучија и други вооружени групи, особено во Дарфур и Кордофан.

Пекол на повеќе фронтови

Конфликтот се прошири низ урбани и рурални подрачја, поттикнувајќи етнички тензии.

Од април 2023 до октомври 2024 година се регистрирани повеќе од 8.900 инциденти на насилство.

Хуманитарната ситуација е катастрофална – милиони луѓе се раселени, земјоделството е парализирано, а гладот и сиромаштијата растат. Над 14 милиони Суданци ги напуштиле своите домови, а економијата е во колапс.

Иако повремено се одржуваат преговори и се обидува со примирја, конфликтот не запира, а територијалната контрола постојано се менува.

Последниот масакр во Ал-Фашер повторно ја откри суровата реалност – злосторствата се секојдневие.

Регионални и глобални интереси

Египет има директен интерес во Судан поради контролата врз реката Нил, безбедноста на границите и стабилноста на регионот.

Блискоисточните земји, особено Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), се обвинети дека преку оружје и логистика ја поддржуваат RSF.

Во исто време, Иран, Турција и други актери испраќаат дронови и воена опрема, што укажува на широк меѓународен интерес за судбината на Судан.

Земјата е исклучително богата со природни ресурси, особено злато, како и со стратешки пристаништа и рудници – токму тие ресурси ја прават мета на глобалните сили, кои преку конфликтот се обидуваат индиректно да ја контролираат државата.

Геополитичка слика: добитници и губитници

Големите добитници во овој судир се актерите кои ќе успеат да ја контролираат експлоатацијата на златото, пристаништата и логистичките коридори.

Губитникот, како и обично, е Судан – уништена држава, со цивилно население кое преживува вистинска хуманитарна катастрофа.

Нестабилноста во Судан директно влијае врз соседните земји, миграциите и регионалната безбедност.

Фрагментацијата на земјата и вклучувањето на надворешни актери покажуваат дека Судан станува нова сцена на глобалната игра на моќ, во која страда обичниот човек.

Заклучок

Геополитички гледано, Судан денес е поле на судир меѓу Египет, ОАЕ, Турција, Иран и други сили, пишува "Srbija Danas".

Продолжувањето на конфликтот би можело да доведе до пад на државата, продлабочување на хуманитарната катастрофа и проширување на нестабилноста низ целиот регион.

Затоа е од клучно значење внимателно да се следат воените текови, движењата на оружје, логистичките рути и експлоатацијата на ресурси, бидејќи нивните последици ќе се почувствуваат далеку надвор од границите на Судан.