Сивата економија ни ја јаде иднината, тивко, секојдневно, без големи наслови и без алармантни бројки на телевизија, ама последиците ги чувствува секој млад човек кој работи без да биде пријавен како вработен.
Не му тече стаж, не може да земе кредит, нема здравствено осигурување, а кога ќе му дојде време за пензија, дури тогаш ќе сфати дека за државата никогаш не постоел. И тоа е најтешкиот дел од приказната. Зашто бројките може да се пресметаат, но човечката штета не.
Според проценките, државата годишно губи над 250 милиони евра од сивата економија. Пари што наместо во буџетот, завршуваат во приватни џебови.
„Тоа се пари кои можеле да одат во зголемување на платите, во подобри услови во болниците и училиштата, во инвестиции што носат развој. Наместо тоа, тие се топат во сиви зони без трага“, коментираат економските аналитичари.
Тие предупредуваат дека секоја година која минува без системски мерки само ја зацврстува оваа паралелна економија.
Синдикатите и работодавците ретко се на иста страна, но во оваа тема, се согласуваат речиси до збор.
„Потребна е посилна инспекциска контрола, но и промена во менталитетот. Работникот кој се согласува да земе пари на рака, мисли дека добива повеќе – а всушност губи сè“, изјавува претставник на Сојузот на синдикати на Македонија, кој инсистира на повеќе инспектори на терен, а помалку декларации на хартија.
И работодавците не ја негираат потребата од реформи, но велат дека високите даноци и бирократијата ги тераат дел од фирмите во неформалност.
„Не е сè црно-бело. Кога имаш закон кој ти зема половина од заработката, некои едноставно не издржуваат“, вели еден скопски угостител кој бара разумен баланс меѓу казните и поддршката за малите бизниси.
Но, токму таа „сива зона“ го прави системот неправеден. Едни плаќаат сè, други ништо. Едни градат иднина, други – само моментална заработка.
„Сите губиме – и државата, и чесните компании, и работниците што мислат дека прават услуга кога прифаќаат пари без пријава. Тоа е како да си посеал семе, а да не сакаш да го полеваш“, коментира професорка по економија, која бара целосна дигитализација на инспекциските надзори.
Остатокот од текстот можете да го прочитате ТУКА.
