Меѓутоа тоа сега се менува: претседателот на Христијанско-демократската унија (ЦДУ), Фридрих Мерц, најверојатно следниот канцелар, е подготвен да разговара на оваа тема. Со Доналд Трамп во Белата куќа, кој би можел да ја повлече американската воена заштита на европските сојузници, ситуацијата драматично се промени. Мерц сака да разговара со нуклеарните сили Франција и Велика Британија за нуклеарното одвраќање во Европа. И тоа наиде на одобрување во Париз, пренесе Дојче веле.

„Нуклеарно учество“: американски нуклеарни бомби во Германија

Германија со децении е под заштитниот чадор на американското нуклеарно оружје. Според измените, во Германија се складирани околу 20 американски нуклеарни бомби. Само американскиот претседател има шифра за нивно активирање. Сепак, Бундесверот обезбедува борбени авиони кои во итни случаи можат да транспортираат бомби до нивните цели. НАТО ова заеднички организирано одвраќање со американско нуклеарно оружје, во кое учествуваат и други европски земји, го нарекува „нуклеарно учество“.

Безбедносните експерти не очекуваат САД да го повлечат своето нуклеарно оружје од Европа во блиска иднина. „Не мислам дека ова е неизбежно сценарио бидејќи НАТО и споделувањето нуклеарно оружје со партнерите се од големо стратешко значење за САД од различни причини“, рече Саша Хак, експерт за европска безбедност и контрола на оружјето во Институтот за истражување на мирот во Франкфурт (ПРИФ). „Но, не можете целосно да го исклучите тоа“, додаде тој. Една од стратешките предности на САД кога станува збор за стационирање на нуклеарно оружје во Европа е способноста брзо да одговорат на руската агресија.

Германија не смее да поседува сопствено нуклеарно оружје

Но, дури иако американските бомби засега останат во Европа, сомнежите што Трамп ги сее во врска со американското ветување за поддршка во рамки на НАТО веќе предизвикаа штета бидејќи тие сомнежи го поткопуваат веродостојноста на нуклеарното одвраќање. Германија, која отсекогаш многу силно се потпирала на САД, сега сака да ја преориентира својата безбедносна политика. Бундесверот ќе биде темелно зајакнат побрзо од планираното, за што веќе се планирани посебни финансиски средства.

Се разговара и за „нуклеарен заштитен чадор“. Се поставува прашањето дали, под овие околности, тој сè уште е соодветен како средство за одвраќање против огромниот нуклеарен арсенал на Русија од повеќе од 5.500 боеви глави? Истовремено, Германија не смее да поседува сопствено нуклеарно оружје. Тоа беше предвидено, меѓу другото, во „Два плус четири договор“ за повторно обединување од 1990 година, потпишан од двете германски држави и победничките сили во Втората светска војна, САД, СССР, Франција и Велика Британија.

Во Европа сопствено нуклеарно оружје имаат само Велика Британија и Франција, а во рамките на Европската унија само Франција. Затоа, би била препорачлива поблиска соработка. Но, постојат ограничувања: британските нуклеарни сили се тесно поврзани со САД и би му биле на располагање на НАТО во случај на конфликт. Поинаква е ситуацијата во Франција, која придава големо значење на независноста на своите нуклеарни сили, така што тие не се подредени на заедничките командни структури на НАТО.

Поморски и воздушни нуклеарни сили

Се проценува дека Франција поседува 290 нуклеарни боеви глави кои можат да бидат лансирани од нуклеарни подморници или од борбени авиони Рафал. Нуклеарните сили, наречени и „Force de frappe“ („Ударни сили“), имаат за цел да ги заштитат „виталните интереси“ на земјата. Според француското толкување, тие истовремено ја зајакнуваат безбедноста на Европа така што им отежнуваат на потенцијалните противници да ги проценат силите.

Но, како точно би можела да изгледа оваа соработка? Пред сè, станува збор за интензивна размена во тој сектор, велат во Париз. Информациите за ракувањето и стратешкото планирање на нуклеарното оружје се многу ексклузивни и чувствителни. Франција со децении собира искуство во оваа област, што Германија, се разбира, го нема.

Можни се и заеднички вежби меѓу германските и француските воздухопловни сили, смета францускиот експерт за безбедност Камил Гранд од Европскиот совет за надворешни односи. Ова би можело да вклучи и слетување на француските авиони Рафал во Германија. Сепак, не се планира стационирање на француски нуклеарни борбени авиони или друга нуклеарна инфраструктура во Германија, како што се шпекулираше во некои медиуми. Сè уште сме далеку од тоа“, рече Гранд.

Командната власт останува во рацете на францускиот претседател

Но, за Франција, не доаѓа предвид дозволата други земји директно да учествуваат во отстранувањето на француското нуклеарно оружје, како што тоа го прави НАТО. „Погрешно е да се претпостави дека француските нуклеарни гаранции би биле еднакви со американските нуклеарни гаранции“, истакна Камил Гранд во интервју за Дојче Веле.

Француската влада секогаш јасно става до знаење дека нема да се откаже од контролата врз одлуката за употреба на нуклеарно оружје. „Што и да се случи, одлуката беше и секогаш ќе биде во рацете на претседателот на Републиката, врховниот командант на вооружените сили“, истакна претседателот Емануел Макрон во своето обраќање до нацијата на почетокот од март.

Што може Европа да направи?

Но, не само француските, туку и британските нуклеарни сили се силно фокусирани на сопствената национална одбрана. Велика Британија е единствената нуклеарна држава која поседува само еден вид нуклеарно оружје: нејзиното нуклеарно одвраќање е целосно засновано на морнарица и се базира на четири нуклеарни подморници стационирани во близина на западниот брег на Шкотска.

Сето ова ги ограничува можностите за ставање во употреба на ова оружје во поширок европски систем за нуклеарна одбрана во блиска иднина. Она што овде е можно, е посилен стратешки дијалог или дури, како што рече експертот за безбедност Саша Хак во интервју за ДВ, „политичка декларација дека француските и британските нуклеарни капацитети ќе се користат и за одбрана на европската територија во вонредни ситуации“. „Но, мислам дека е нереално нуклеарните сили во Франција и Велика Британија да се развиваат на начин кој е приспособен на европската одбрана“, додаде Хак.

Бројот на атомски бомби не е пресуден

Фридрих Мерц нагласи дека британското и француското оружје не е замена за американското нуклеарно оружје во Европа, туку само дополнување. САД во моментов се сметаат за незаменливи во НАТО не само поради нивниот нуклеарен арсенал, туку и поради другите механизми што ги поседуваат само американските воени сили. Ова, на пример, вклучува директни контакти со руски командни центри и системи за известување за лансирање балистички ракети. Сето ова помага да се избегнат ненамерни ескалации.

„Кога ние во Европа разговараме како да продолжиме без САД, секогаш се фокусираме на тоа дали имаме доволно бомби“, критикува Хах. Она што се занемарува е дека други важни заштитни мерки можат да бидат изгубени без САД, како што се директните воени контакти со другата страна. „Би рекол дека е во интерес на Европа да изгради слични структури и механизми врз кои тие исто така би имале контрола“, заклучи овој аналитичар.