Во далечната 1876 година е родена Мата Хари, жена со извонредна убавина и таен агент.
Мата Хари, вистинско име Маргарета Гертруида Зеле, беше танчерка и куртизана која беше застрелана поради шпионажа во Првата светска војна. Родена е на 7 август 1876 година, а стрелана е на 15 октомври 1917 година.
Маргарета Зеле е родена во холандскиот град Леварден. Кога наполнила осумнаесет години, заминала да живее во Јава, а во првите години на 20 век се преселила во Париз, каде настапувала во циркус. Бидејќи едвај врзувала крај со крај, се сликала како модел.
Таа стана популарна како егзотична танчерка на почетокот на дваесеттиот век. Потоа го зеде уметничкото име Мата Хари, што значи „сонце“ на индонезиски и малезиски.
Разголувајќи го своето тело на опуштен, провокативен и заводлив начин, со кој ја шармираше и публиката и пошироката јавност, Мата Хари преку ноќ се прослави. Нејзиниот стил и самосвест, како и нејзината подготвеност да настапува во еротска облека, беа сензација.
Таа се претстави како јаванска кралица од индиската свештеничка каста, која ја практикуваше уметноста на светиот индиски танц уште од рана возраст. Ништо од тоа не беше вистина, се разбира. Од таа фаза се зачувани бројни фотографии на кои позира оскудно облечена или гола.
И покрај измислиците за нејзиното потекло, нејзините изведби беа значајни за историјата на парискиот ноќен живот, бидејќи таа му даде поголемо значење на еротскиот танц, по кој Париз подоцна ќе биде познат. Иако не беше позната по својата убавина, Мата Хари беше успешна куртизана и одржуваше врски со многу високи функционери, политичари и влијателни луѓе од многу земји, пред се Франција, Русија и Германија.
Кога избувна Првата светска војна, Холандија остана неутрална. Затоа Маргарета Зеле, која имала холандско државјанство, можела слободно да ги преминува државните граници. За да ги избегне боиштата, таа патувала меѓу Франција и Холандија преку Шпанија и Англија, обично со голем публицитет.
Таа се заплетка со многу високи сојузнички офицери. Еднаш, во разговор со вработени во британската тајна служба, таа рече дека работи како шпион за француската армија, од каде што е нејзиното потекло.
Во јануари 1917 година, германскиот воен советник во Мадрид испрати радио пораки до Берлин во кои ги опишува корисните активности на германски шпион под шифра H-21. Француската тајна служба ги пресретнала овие пораки и заклучила дека Х-21 е Мата Хари.
Невообичаено е што Германците користеле код за кој знаеле дека веќе е скршен во Франција, па некои историчари тврдат дека Мата Хари всушност работела за Французите, а германската порака ја прикажувала како двоен шпион за да ја уништат.
Мата Хари беше уапсена на 13 јануари 1917 година во нејзината хотелска соба во Париз. Во моментот на апсењето, Франција беше во многу лоша позиција: на војната не и се гледаше крај, милиони војници на Антантата и Тројната алијанса загинаа, па се бараше жртвено јагне. Мата Хари беше изведена пред суд, осудена за шпионирање за Германија и беше осудена за смртта на десет илјади војници.
Иако подоцна се тврдеше дека нема цврсти докази, таа била застрелана на 15 октомври 1917 година на 41-годишна возраст.
Немаше членови на семејството кои ќе го побараат телото на Мата Хари за погреб, па тоа беше искористено за медицинска работа. Нејзината глава беше балсамирана и ставена во Парискиот музеј за анатомија, но во 2000 година беше откриено дека главата исчезнала, можеби за време на преместувањето на музејот во 1954 година.
Записите од 1918 година покажуваат дека музејот го добил остатокот од телото, кое било изгубено.
Со години кружеа разни приказни за нејзината смрт. Една од нив вели дека Мата Хари испратила бакнеж до машината за стрелање, кој на крајот на краиштата можеби бил упатен до нејзиниот адвокат, поранешен љубовник, кој дошол на погубувањето.
Се вели дека нејзините последни зборови биле „Merci, monsieur“ (Ви благодарам, господине). Друга гласина тврди дека таа ја отворила својата наметка и на војниците им го покажала голото тело. Според третата приказна, Мата Хари била невообичаено згрижена и одбила да и ги врзат рацете или да и ги врзат очите затоа што мислела дека митралезот е поткупен и дека ќе пука празни куршуми.
Сепак, оваа последна приказна многу потсетува на либретото на операта Тоска на Пучини.
Еротска танчерка која всушност е смртоносна двојна шпионка и дознава воени тајни од бројни љубовници, ова е сликата што ја направи Мата Хари еден од архетипите на фаталната жена и ѝ обезбеди место во светската култура.
Филмот Мата Хари (1931) во кој Грета Гарбо ја играше главната улога во голема мера може да биде заслужен за промоцијата на оваа слика. Иако беше базиран на вистински настани од животот на Маргарета Зела, заплетот на филмот беше прилагоден на вкусот на публиката. Подоцна, ликот на Мата Хари се појави во бројни филмови, телевизиски серии, па дури и аниме и видео игри, но главно сличноста со вистинската личност се сведува на само име. За Мата Хари се напишани многу книги, од кои некои се сериозни историски и биографски дела, но повеќето од нив се плод на имагинација.
