Затоа му е неопходен постојан внес на хранливи материи — особено витамини — за да остане остар и стабилен. Кога недостасуваат клучни витамини, менталните функции ослабуваат, што може да доведе до проблеми со меморија, промени во расположението и зголемен ризик од когнитивно пропаѓање.

Добрата вест е дека многу од овие ризици може да се намалат преку исхрана, сончева светлина и внимателно користење на суплементи. Според бројни истражувања, ова се недостатоците што директно влијаат врз здравјето на мозокот:

Б-витамини (B12, B9, B6)

Витамините B12, фолат (B9) и B6 се меѓу најистражуваните нутриенти во областа на менталното здравје. Тие учествуваат во создавање на ДНК, обновување на нервните клетки и регулирање на хомоцистеинот — молекул поврзан со забрзано стареење на мозокот.

Истражувањата покажуваат дека постарите лица со повисок внес на витамин B6 и B12 имаат подобар волумен на мозокот, додека недостатокот се поврзува со когнитивни потешкотии и депресија — особено кај луѓе со психијатриски состојби.

Анализите дополнително укажуваат дека долгорочниот, навремен внес на овие витамини може да го забави когнитивното пропаѓање. Иако резултатите не се секогаш целосно конзистентни, експертите се согласуваат дека одржувањето здрави нивоа на Б-витамини е клучно за мозочната функција.

Витамин D

Витаминот D најчесто го поврзуваме со здрави коски, но сè повеќе докази упатуваат дека неговиот недостаток може да биде поврзан со воспаленија во мозокот, послаба меморија и поголем ризик од деменција.

Тој учествува во растот на невроните, создавањето на невротрансмитери и имунолошките процеси во мозокот. Кога го нема доволно, мозокот станува почувствителен на стрес, лошо расположение и когнитивен пад.

Цинк – мал минерал со голема улога

Иако не е витамин, цинкот е суштински минерал поврзан со учењето, расположението и менталната енергија. Неговиот недостаток се поврзува со потешкотии во учењето, раздразливост, замор и дури симптоми на депресија.

Цинкот ја поддржува функцијата на невротрансмитерите и здравјето на невроните, па и мали отстапувања можат да влијаат на менталните процеси.

Омега-3 масни киселини

Омега-3 масните киселини, особено DHA, се клучни за структурата и функцијата на мозочните клетки. DHA е голем дел од мембраната на невроните, овозможува ефикасен пренос на сигнали и ги штити нервните клетки.

Истражувањата покажуваат дека комбинацијата од ниски нивоа на B12 и омега-3 значително го зголемува ризикот од когнитивен пад — што ги прави овие нутриенти исклучително важни.

Како лесно да се намали ризикот

Многу недостатоци може да се коригираат со едноставни промени во секојдневието:

• B12: преку риба, јајца, млечни производи или збогатени растителни алтернативи.

• Фолат (B9): зелен лиснат зеленчук, мешунки, јаткасти плодови.

• B6: наут, лосос, пилешко месо.

• Витамин D: кратко изложување на сонце и суплементи само по совет од лекар.

• Цинк: месо, грав, јаткасти плодови, интегрални житарки.

Важно: високи дози на витамин D или несоодветно земање Б-комплекс може да бидат ризични.

Редовните проверки за нивоата на B12, фолат и витамин D помагаат да се открие недостаток навреме. Квалитетниот сон, намалување на стресот и физичката активност се дополнителни фактори што го поддржуваат здравјето на мозокот.

Кога да се побара лекарска помош

Доколку се јават трајни проблеми со памтење, промени во расположение или необјаснив замор — препорачливо е да се направат анализи на витамини. Недостатокот на B12 и фолат може да биде суптилен, но раната дијагноза спречува сериозни последици.

Не е препорачливо самостојно земање високи дози витамини — советувањето со лекар или нутриционист е најбезбедниот и најефективен начин за правилна суплементација.