Ова не е сценарио од филм за катастрофа, туку реална слика на светот кон кој брзаме, додека глобалното загревање расте, а политичката волја за решавање на климатската криза ослабува, предупредуваат научниците. Низа извештаи објавени во текот на минатиот месец отсликуваат мрачна иднина, а најлошите влијанија на климатската криза се случуваат децении порано отколку што беше предвидено, пишува „CNN“.

Иако светските земји со Парискиот договор од 2015 година се обврзаа да го ограничат глобалното загревање на 1,5 степени Целзиусови над прединдустриските нивоа, нивните планови за намалување на емисиите на стакленички гасови, според најновите анализи, се сосема недоволни за постигнување на оваа цел и спречување на најлошите последици од климатските промени.

Целта од 1,5 степени е „надвор од дофат“

Меѓународната агенција за енергија (IEA) во средата заклучи дека ветувањето за 1,5 степени сега е „надвор од дофат“, бидејќи светот зависен од енергија сè уште се потпира на фосилни горива. Обединетите нации дошле до истиот заклучок во нивниот годишен извештај „Emissions Gap“, кој покажал дека светот е на пат да се загрее за 2,3 до 2,5 степени во текот на ова столетие – и тоа само ако владите ги спроведат своите најнови ветувања. Во спротивно, нè чека загревање од околу 2,8 степени, со 20% шанса да ја премине и границата од 3 степени.

Од друга страна, ова се може сметати и за успех; 2015. година, кога беше потпишан Парискиот договор, светот беше на пат за загревање од дури 4 степени. „Секако, мислам дека заслужуваме малку самопофалба - заменивме доволно фосилни горива со чиста енергија за да драматично ги намалиме климатските ризици во еден животен век“, рекла Ким Коб, климатска научничка од Универзитетот Браун. Но, таа предупредува, човештвото сè уште брза кон неодржлива иднина.

Како изгледа светот потопол за 3 степени?

Светот досега се загреал приближно 1,4 степени Целзиусови, а веќе сме сведоци на незапаметени екстремни временски услови, како топлинскиот бран кој во 2021 година уби стотици луѓе во САД и Канада.

Загревање над 2 степени може да поттикне катастрофални и потенцијално неповратни порастни точки, како што е колапсот на ледени плочи, што би довело до разорен пораст на нивото на морето што ќе потопи градовите покрај бреговите. Даниел Свејн, климатски научник од Универзитетот во Калифорнија, светот потопол за 2 до 3 степени го опишува како "катастрофа".

„Свет потопол за 3 степени – само за да ви дадам неколку опипливи слики како изгледа тоа – тоа е свет каде што нивото на морето е неколку метри повисоко отколку денес, каде што опстанокот на глобалните мегаградови е сериозно загрозен“, рекол Свејн.

„Ова е свет каде што гледаме широко распространети и чести поплави и суши какви што никогаш не сме ги виделе во историјата. Тоа е свет каде што ги губиме скоро сите планински глечери и започнуваме да видиме масивна дестабилизација на Гренландските и западно-антарктичките ледени плочи. И ова е само краток список“, додал.

Напредок кој не е доволен

Јоери Рогељ од Империјал Колеџ во Лондон, кој работел на секој извештај на ОН за емисиите од 2010 година, вели дека проекциите за идното загревање со текот на времето се намалиле затоа што земјите презеле чекори за намалување на емисиите. „Грубо кажано, ја намаливме нашата очекувана вредност за глобалното загревање за 1 степен… Тоа е добра вест“, изјавил Рогељ.

Но, веднаш додал: „Оваа година е првпат да– кога ги разгледуваме сите опции што ги имаме на располагање за намалување на емисиите – повеќе не наоѓаме технички можни патеки кои би го ограничиле загревањето на 1,5 степени Целзиусови.“

Рогелљ истакнува дека патот кон 2 до 3 степени е екстремно опасен за секоја земја, а особено за оние во развој кои имаат најмалку ресурси за прилагодување. Екстремните временски настани, од смртоносни пожари во САД и Европа до разорни топлински бранови во Пакистан и поплави во Виетнам, покажуваат дека нациите дури и денес не успеваат да се прилагодат.

„Со оглед на доказите што ги гледаме, навистина не би сметал дека нешто помеѓу 2 и 3 степени е подносливо за живот“, рекол. „Колку повеќе учиме, толку полошо изгледа.“

Неизвесна иднина

Некои истражувачи предупредуваат дека дури ни сценаријата за поголемо загревање не можат целосно да се исклучат. Климaтската научничка Кејт Марвел објаснува дека климатскиот систем е екстремно сложен. „Сосема е можно повратните механизми во јаглеродниот циклус да резултираат со поголемо загревање отколку што се очекуваше“, зборувала таа, споменувајќи сценарија како сушење на амазонската прашума или топење на пермафростот на Арктикот, што би ослободило огромни количини стакленички гасови.

„Дури и 2 до 3 степени Целзиусови се застрашувачки“, изјавила за „CNN“. Загревањето што го видовме досега веќе предизвикува сериозни нарушувања, а влијанијата не растат линеарно. „Порастот на нивото на морето не е голема работа додека не ја надмине вашата заштита од поплави. Сушата е поднослива додека вашиот град или фарма не останат без вода“, објаснила. „Среќна сум што постигнавме напредок, но не можеме да се опуштиме, да си честитаме и да мислиме дека ќе бидеме безбедни.“