Четири главни закани за руската економија

„Новаја Газета Европа“ идентификуваше четири клучни ризици кои ќе ја засегнат руската економија во текот на наредната година и понатаму:

1. Пад на цените на нафтата и гасот.

2. Нови санкции.

3. Милитаризација на економијата.

4. Технолошка деградација.

Од почетокот на војната во Украина, руската економија беше предмет на контроверзни прогнози – од целосен колапс до издржлива стабилност. Иако многу економисти зборуваа за „голема маргина на безбедност“ на почетокот на 2024 година, песимистичките предвидувања стануваат се погласни со приближувањето на 2025 година.

Стабилност или почеток на крајот?

И покрај многуте предвидувања за неизбежен крах, руската економија остана отпорна. Во 2022 година, експертите предвидуваа пад од 10–15%, а изолацијата од глобалната економија се чинеше неизбежна. Но, економскиот пад беше маргинален, благодарение на високите цени на нафтата и активноста на „сенката флота“.

Сепак, проблемите се наталожуваат. Според економистите, Централната банка на Русија се соочува со сериозни предизвици во борбата против инфлацијата. Основната каматна стапка достигна рекордни 21%, што доведе до зголемени цени и намалување на реалните приходи.

Економистот Игор Липсиц изјавува дека најсиромашните ќе бидат најмногу погодени од економските мерки и инфлацијата. Според него, тековните политики нема да донесат промени додека структурните проблеми не бидат решени.

Проблемите на руската економија – препознаени од сите страни

И владините економисти и независните аналитичари ја признаваат сериозноста на ситуацијата. Рекордните каматни стапки, инфлацијата и „прегревањето“ на економијата се симптоми на подлабоки системски проблеми. Воено-индустрискиот комплекс станува доминантен сектор, што ги троши ресурсите кои би можеле да бидат искористени за цивилни потреби.

Нафта и гас – спас или проклетство?

Приходите од нафтата и гасот сочинуваат една четвртина од рускиот федерален буџет. Но, цените може да паднат, предупредува економистот Ричард Коноли, особено ако Саудиска Арабија одлучи да го зголеми производството. Дополнително, потенцијалните мерки на Доналд Трамп за зголемување на американското производство можат да ги намалат цените уште повеќе.

Според пресметките на Софија Донец, ако цената на руската нафта падне под 50 долари за барел, резервите на Националниот фонд за богатство ќе се исцрпат за една година. Владата би била принудена да ги намали трошоците, да ги зголеми даноците или да печати пари – мерки кои дополнително би ја влошиле ситуацијата.

Технолошка деградација – најголемата закана

Руската економија страда од технолошка инфериорност, што е резултат на долгогодишна зависност од увоз. Воените трошоци, кои заземаат третина од буџетот, ја осиромашуваат цивилната економија. Експертите предупредуваат дека Русија ризикува да го пропушти следниот технолошки скок, особено во областа на вештачката интелигенција и напредните технологии.

Економистот Рубен Јениколопов истакнува дека изолацијата од глобалните пазари значи дека Русија нема да може да го следи технолошкиот напредок.

Поглед кон иднината

Додека некои аналитичари веруваат дека Русија има „перница“ за да ја избегне непосредната економска криза, долгорочните перспективи се мрачни. Економистот Владислав Иноземцев оценува дека сегашните политики водат кон „раст без развој“, додека неговиот колега Дмитриј Некрасов додава дека економскиот колапс е само прашање на време.

Со милијарди долари вложени во воено-индустрискиот комплекс, Русија се движи кон сценарио слично на Советскиот Сојуз – производство на тенкови и ракети, но недоволно основни производи за цивилна употреба. Кремљ се соочува со дилема: да продолжи со сегашните политики или да се обиде да ја реструктуира економијата. Но, времето не е на негова страна, а неизвесноста за иднината само расте.