Експертите предупредуваат дека смртоносните поплави во иднина ќе се зголемуваат.
Во централна Европа, поплавите предизвикани од климатските промени станаа значително посилни, давајќи јасна слика за иднината на континентот кој најбрзо се загрева, велат научниците.
Циклонот Борис опустоши земји како Полска, Чешка, Романија, Австрија и Италија, што резултираше со најмалку 24 смртни случаи и штета од милијарди евра, пишува Би-Би-Си.
Групата World Weather Attribution (WWA) соопшти дека неодамнешниот четиридневен период бил највлажниот некогаш забележан во централна Европа.
Позитивната страна е што бурата беше добро прогнозирана, дозволувајќи им на некои региони подобро да се подготват и на тој начин веројатно да избегнат повеќе смртни случаи.
Научниците на WWA проценуваат како климатските промени влијаеле на екстремните временски настани споредувајќи ги со модели кои покажуваат колку тешки би биле тие настани во свет без согорување на фосилни горива. Дождот како што го донесе Борис, за среќа, сè уште е редок - се очекува да се случи еднаш на секои 100-300 години во денешната клима.
Меѓутоа, ако затоплувањето се зголеми на 2°C, слични настани ќе станат 5% поинтензивни и 50% почести, предупредува WWA.
Без поамбициозни климатски мерки, глобалното затоплување би можело да достигне околу 3 °C до крајот на векот.
„Ова е дефинитивно она што ќе го гледаме се повеќе и повеќе во иднина“, рече Фредерике Ото, виш предавач на Империал колеџ во Лондон и еден од авторите на студијата на WWA.
„Тоа е апсолутна последица на климатските промени, каде рекордите се уриваат со голема разлика.
Рекордните врнежи се вклопуваат во пошироката шема на климатски промени во Европа.
Европа е континентот кој најбрзо се загрева. Последните пет години биле во просек за 2,3°C потопли од втората половина на 19 век, според Климатската служба Коперник.
Ова носи почести и поинтензивни топлотни бранови, но и екстремни врнежи, особено во северна и централна Европа. Во јужна Европа ситуацијата е посложена поради промените во временските шеми.
Една едноставна причина за повеќе врнежи во потоплиот свет е тоа што потопла атмосфера може да собере повеќе влага - околу 7% на секој 1°C. Оваа дополнителна влага може да доведе до пообилни дождови.
Една од причините зошто Борис произвел толку многу дожд е тоа што временскиот систем „заглавил“, испуштајќи големи количества вода на истите места во текот на повеќе денови.
Постојат индикации дека ефектите од климатските промени врз струите на ветрот може да го зачестат овој „заглавен“ феномен, но ова е сè уште предмет на дебата.
Дури и ако не заглавиме повеќе временски системи во иднина, климатските промени значат дека секој што ќе се заглави ќе носи повеќе влага со потенцијално катастрофални последици.
„Овие временски обрасци се случуваат во потопла клима поради нашите емисии на стакленички гасови, така што интензитетот и количината на врнежи се поголеми отколку што би биле вообичаено“, објаснува Ричард Алан, професор по климатски науки на Универзитетот во Рединг.
Временските прогнози постојано се подобруваат, а во овој случај обилните врнежи од дожд кои ги предизвикаа поплавите беа прогнозирани неколку дена однапред. Ова овозможи да се подготвиме за поплави.
Ова е делумно причината зошто бројот на жртвите не е толку висок како за време на големите поплави во 1997 и 2002 година, иако неодамнешните врнежи беа пообилни на многу места, а поплавите зафатија поголема површина.
„По претходните две поплави беа потрошени многу пари за инсталирање и ажурирање на системи за заштита од поплави“, објаснува Мирек Трнка од Институтот за истражување на глобалните промени во Чешка, една од најпогодените земји.
Во градот Брно, каде што е сместен професорот Трнка, не беа завршени сите системи за заштита од поплави, но напредното предупредување им овозможи на властите да ги зајакнат областите каде што имаше уште работа.
Не сите европски региони имаа толку среќа. ЕУ вети 10 милијарди евра итни поправки за погодените области.
„Тоа покажува колку се скапи климатските промени“, вели д-р Ото.
Постои загриженост дека зголемените температури, а со тоа и поекстремните врнежи, би можеле да ги направат заштитните мерки недоволно ефективни.
„Интензитетот на поплавите значително ќе се зголеми во иднина, па ако ја задржите заштитата од поплави на исто ниво како денес, последиците би можеле да станат неподносливи за општествата во Европа“, објаснува Франческо Дотори од IUSS во Павија, Италија.
Се разбира, постои јасен начин да се спречи влошување на овие врнежи, со намалување на емисијата на гасови кои ја загреваат планетата, како што е јаглерод диоксидот.
„Нашите симулации покажуваат дека ако успеете да го задржите идното глобално затоплување под 1,5 °C, што е една од целите на Парискиот договор, тогаш идните штети од поплавите ќе се преполоват во споредба со сценариото „бизнис како и обично“, додава д-р Дотори. .
Во спротивно, знаеме што ќе се случува во иднина, вели професорот Алан.
„Интензитетот на врнежите и овие временски настани само ќе се влошат“, додаде тој.
