Вчера, 13 ноември, почина сопственикот на „МК Груп“, Миодраг Костиќ. Својот прв милион го направи на „старомодниот начин“. Го заработи! Така тој ја промени естетиката на соц-реализмот. Во 2017 година „Forbes“ го рангираше на петтото место на најбогатите на Балканот и прв во Србија со приход од 700 милиони евра таа година.
Отсекогаш бил познат како „кралот на шеќерот“, но сопственикот на „МК Груп“ одамна ги поминал границите на Балканот. Освен со бизнисот со шеќер, се занимавал и со земјоделство (Украина), трговија, туризам и ИТ, ја имал месната индустрија „Карнекс“, неколку банки … Со стекнувањето сопственост на мелниците за шеќер, Костиќ станал познат најпрвин како крал на шеќерот – најголемиот извозник во Европа.
„Јасно е дека не може да се купи фабрика за шеќер за три евра, со таа набавка презедов и 30 милиони евра обврски, но и тоа не беше доволно. Морав да вложам уште 20 до 25 милиони обртни средства за да може една фабрика за шеќер да работи сериозно А за четири мелници за шеќер беа потребни 85 милиони дополнителен капитал. Од 75 директори на возраст меѓу 45 и 55 години, само еден преживеа, а другите земаа компензација, бидејќи не беа компетантни да продолжат со работа“, вели во интервјуто Миодраг Костиќ.
Посебно е интересна паралелата на Костиќ меѓу знаењето и известеноста.
„Добивањето многу информации, читањето безвредни работи на Интернет, не е знаење, туку површно информирање. Знаењето е кога знаеш да го примениш. Моите деца студираат во странство, таму се принудени да ги користат сите ресурси што ги имаат, да учат, а не само да читаат“, рече тој.
Самиот Костиќ некое време живеел во Америка, му се допаднал нивниот економски систем, кој го смета за најефикасен.
„Во САД, не е важно што некој учи или што прави, но ако се издигне само малку над просекот, за да види дека е подобар, целиот систем е направен да го подигне уште повисоко. Имиграциониот систем е направен така што на човекот му прогледуваат низ прсти, па ако е згоден, паметен, образован, го прифаќаат и го асимилираат, додека кај нас тие што се издигнуваат ги ’повлекуваат‘ назад. Мораме да го промениме системот на вредности. Голем проблем е што државата вработува ниско образовани луѓе“.
На сличен начин го објаснува и своето влегување во бизнисот. Во времето кога почнувал, немал друга опција – работните врски го натерале да се сврти и да го покаже сопствениот претприемачки дух. Затоа што потекнувал од обично, работничко семејство.
„Моите се по потекло од Никшиќ, семејството Костиќ живееше таму последните 300 години, но неколку месеци пред да се родам јас, тие се преселиле во Врбас (Војводина) – во потрага по подобар живот. Дошле без ништо. Мајка ми беше домаќинка, а таткото продавач во фабрика за мебел. Едно време, мама работеше како готвачка во болничка кујна и имаа две плати, што беше одлично.
Пораснал со баба му, не го разубавува сопственото однесување во детството, што му било своевидно животно училиште.
„Излегов рано на улица и гледав се. Татко ми беше класичен Црногорец, строг, некој со кој нема шеги. До 12 години бев ѓаволско дете. Цел искршен, искинат, вечно со конци на главата. Еднаш му го украдов камионот на татко ми. Пред да стане продавач, тој го паркираше камионот пред куќата, а јас на осум години зедов шајка наместо клуч и – го запалив камионот. Тогаш воланите не беа хидраулични, а поради тоа што улиците беа од кал, паднав во канал со приколката. Добив таков ќотек со колан, тоа беше страшно. Не пијам, но од 13 години. Толку се опив тогаш што одвај останав жив. Тогаш испив два литри ракија. Бев клинички мртов, одвај ме вратија. Ме најдоа во кома. Кај баба ми во Црна Гора на летување еднаш испушив две кутии цигари. Толку многу се отрув што повраќав цела вечер. Оттогаш не сум запалил цигара.
Бил многу добар ученик во Врбашката гимназијата, а приемот на факултет го сфатил како сериозна работа. Приемниот испит го положил без проблем, особено предметите од природните науки.
„Татко ми и мајка ми никогаш не ме туркаа да учам. Дури и на универзитет, целта ми беше само да минувам од година во година. Така завршив со рекордно низок просек, најнизок во историјата на универзитетот: 6,2“, рекол тој тогаш.
Западот го привлекол кога за прв пат отишол во Трст со мајка му и ги видел познатите фармерки и црвените џемпери кои биле прицврстени со патент. Оттогаш не престанува да патува. 30 пати годишно одел преку граница, бидејќи извесно време како студент се занимавал со трговија на мало.
„Веќе тогаш го купив мојот прв автомобил, „Jat 132“. Тоа е како денешното „Bentley“, повторно со некоја позајмица од моите родители, иако почнав рано да се издржувам. Не ми беше тешко да одам во Минхен или Трст во петок попладне, да го купам тоа што е актуелно, без разлика дали се работи за радио-касетофони или некоја друга роба, и да го донесам во Врбас. Потоа се забавував со една девојка чиј татко беше учител на нашите работници во Минхен. Има едно правило: за специјалните единици не се избираат големи, туку мали и жилави затоа што повеќе издржуваат. Тие фамозни работни места ни беа супер платени. На пример, брз и итен истовар на цемент во Врбас за да не се плаќа лежарина. Јас и еден пријател за седум часа истоваривме 80 тони, три шлепери. За три дена таква работа ја заработував месечната плата на татко ми. А тој само седи, гледа од висина и молчи. За црногорските татковци секогаш постои голема дистанца меѓу таткото и синот. За разлика од него, мајка ми секогаш се грижеше да бидам совршено измиен, испеглан и сè да биде зготвено. Кога се подготвував за испити, можев да учам најмногу два часа, потоа губев концентрација. Потоа доаѓа мајка ми и ме прашува што сакам да ми подготви, па уште повеќе ме стимулираше. Татко ми долго време беше убеден дека правам нешто погрешно“.
Само што дипломирал отворил приватна фирма за оџачар. Со тоа го навреди татко му.
„Доаѓам дома со пумпи и чуда на приколката и вели: Марш надвор! Да не го паркирате тоа чудо во мојот двор. Не те школував 16 години да станеш оџачар, туку директор. Потоа се преквалификував во мајстор за пуканки. Дознав дека еден маж во Унгарија направил милиони со тоа. Се утврди дека таа машина е многу продуктивна. Се спакував и отидов во Унгарија. Сопственикот на компанијата не беше таму, но благодарение на една Унгарка, влегов внатре и ја нацртав целата машина со рака. Се вратив назад, најмив неколку машински инженери и ја направив истата машина. За два месеци имав два мои камиони кои доставуваа пуканки. Имаше многу пари, па на таткото му изгледаше добро, но тој не можеше да замисли да работи за својот син. На крајот се договоривме, Мајка ми го водеше производството, татко ми беше задолжен за наплата и транспорт, а јас бев задолжен за организација. Потоа се случи грда епизода, поради која тој се пресели од Врбас во Нови Сад и почна сериозно да тргува. Продаваше сè: шеќер, брашно, масло, пиво, но на големо. Потоа успеа да добие фабрика за тули на јавно наддавање“.
„Купија сосема нова опрема, која пет години не работеше! Цигларите беа од Лесковац и во времето на печење тули работеа 24 часа, па требаше да имаат поголема плата од директорот, кој не сакаше ни да чуе за тоа. Ја наполнија печката и се налутија и отидоа во Лесковац. И се им припадна. Тогаш решија да му ја издадат на некој приватаник. После три месеци полагам и цигларски испит, за да можам да регистрирам фирма. Меѓутоа, ми рекоа: Види Костиќ, нема да може. Јас велам, што нема да може! Еве, Службен Весник, тој и тој, им забранува на приватни лица да ги експлоатираат минералните суровини на земјата, вклучително и глината.‘
Забелешката на Костиќ за случајноста што тој и Бил Гејтс започнале во исто време веројатно лежи и во поврзаноста со таквата економска средина: „Со тоа што Гејтс беше послаб од мене во 1983 година. Тој наводно почнал со еден мал компјутер, а јас со 40 илјади долари … А сега да бил млад, вели, ќе се вработел во „МК Груп“.
„Иако дипломирав на Економскиот факултет со горенаведената просечна оценка 6,22, што беше најлошиот просек од нас 80 што завршивме во рокот, дипломирав со десетка, а дипломската работа ми беше Воведување на информатички системи во фабрика за шеќер. 20 години подоцна тоа и го направив. Преку 30 години работам 12 часа дневно, па дури и на одмор, малку луѓе го можат тоа. Меѓутоа, одамна не работам за пари, туку за успех. Како сликарот кој постојано слика. Ако се вратам назад, сега најпрво би се вработил во некоја добра компанија каде би придонесувал и полека би ја градел кариерата.
За како да се биде успешен, Костиќ тогаш дал едноставен рецепт: работа и работа.
„Кој и да ти каже дека зад секој успех стои нешто друго освен работа, работа и континуирана работа, не е искрен. Што и да правиш, најважна е огромна работа. Мојот син завршува факултет, па ме замоли да го вработам во „МК Груп“ и му реков да оди на исток, затоа што тој дел од светот ќе биде она што беа Европа и Америка, не е неопходно да научиш кинески, бидејќи Азијците добро го прифаќаат англискиот. Најмладата ќерка зборува четири странски јазици, а студира на Харвард“, заклучува тој.
