Единаесет месеци по почетокот на војната, Газа стана епицентар на ширењето на т.н супербактерии. Бактериите отпорни на антибиотици одамна се препознаени од научниците како една од најголемите закани за глобалното здравје, а воените зони се особено плодна почва за нивниот раст.
Газа, каде од почетокот на октомври не им се гледа крајот на воените операции, долго време е во „црвено“ кога се во прашање инфекциите. Порталот Политико пишува дека тамошните лекари се принудени да им ги ампутираат екстремитетите на децата за да го спречат ширењето на бактериите.
Светскиот експерт за антимикробна отпорност (АМР) и регионален директор на Светската здравствена организација (СЗО) за Источен Медитеран, Ханан Балки, потврди дека ситуацијата е „критична“ и упати предупредување до земјите во околината.
„Гледам дека сè што се случува во Газа води кон катастрофално зголемување на отпорот на таа палестинска територија, а тоа секако ќе се прелее и на болниците во регионот“, рече Балки, кој неодамна се врати од посетата на Газа за да ја провери здравствената состојба таму.
Балки го дочекаа сцени кои може да се очекуваат во услови на 11-месечно бомбардирање - уништена здравствена инфраструктура, недостаток на чиста вода и лоши санитарни услови.
„За кратко време, ако веќе не е, ќе се прошири во Европа, САД, на исток и на југ. Ќе ја има насекаде“, предупреди Балки, објаснувајќи дека дел од кризата е предизвикан од недостаток на клучните лекови.
Откривањето на пеницилинот во 1928 година ја промени медицината, започнувајќи бран на нови антибиотици кои значително ја зголемија отпорноста на секојдневните инфекции, потсетува Политико.
Сепак, прекумерната употреба и злоупотреба на овие лекови, заедно со колапсот во откривањето на нови антибиотици, им овозможи на бактериите да се прилагодат и да станат отпорни.
Само во 2019 година инфекциите отпорни на лекови придонесоа за смрт на пет милиони луѓе ширум светот и предизвикаа 1,3 милиони смртни случаи. Во најлошото сценарио, човештвото би можело да се врати во пред-пеницилинската ера.
Проблемот што го има Газа се случува и во други области зафатени од војна, како што е Украина. Секаде каде што конфликтот ги уништува здравствените системи, се создаваат услови кои го забрзуваат ширењето на антимикробната резистенција (АМР). Експертите предупредуваат дека неговото ширење од воените зони може да доведе до јавно здравствена криза од невидени размери во наредните години. Оваа криза е дел од поширокиот предизвик кој се заканува да ја поткопа модерната медицина, правејќи ги инфекциите сè потешки за лекување и потенцијално поништувајќи го деценискиот медицински напредок.
Одамна е познато дека војната го зголемува ризикот бактериите да развијат отпорност на лекови, но научниците сè уште проучуваат како точно се случува тоа и до кој степен.
„Соочени со поплава од инфекции, лекарите немаат речиси ништо со што да ги лекуваат. Тие немаат пристап до тестови, лаборатории или основни лекови. Ова ја прави отпорноста на лекови поверојатен исход“, изјави за Политикo Самир Сах, програмски директор за медицинска помош за Палестинците.
„Недостигот на лекови придонесува за антимикробна резистенција (АМР), бидејќи може да доведе до несоодветна употреба на лекови и да го отежне комплетирањето на антибиотската терапија“, рече Сах.
Ова дополнително се влошува со фактот дека луѓето се раселени и се соочуваат со секојдневно израелско бомбардирање низ Газа, што го прави следењето на пациентите тешко, па дури и невозможно, објасни Сах.
Според Балки, Газа можеби е најопасното место за развој на бактерии отпорни на лекови во светот, но не е единственото. Меѓу потенцијалните епицентри е Судан, каде условите не се многу подобри отколку во Газа, но и Украина.
Во Украина, АМР веќе беше голем проблем уште пред конфликтот во 2022 година.
„Отпорот на дрога може да биде еден од најлошите исходи на војната во Украина“, смета Дмитро Скирхико, општ лекар од Киев.
За разлика од Газа, научната инфраструктура во Украина не е во голема мера уништена.
Јарно Хабихт, претставник на СЗО во Украина, рече дека земјата сега има сто лаборатории за мониторинг на бактерии отпорни на лекови, од три во 2017 година.
Меѓутоа, проблемот е што украинските болници се под голем притисок, а здравствените работници се принудени да носат брзи одлуки. Ако ранетите пациенти не се подобрат по започнувањето на терапијата со антибиотици, лекарите може да ги префрлат на друг лек. Процесот не е контролиран како пред војната.
„Главната задача на лекарот е да го спаси животот на пациентот и можеби нема да имаат пет или шест дена да ги чекаат резултатите од лабораториските тестови пред да донесат одлука за лекување“, објасни Хабихт.
Лабораториите повеќе не постојат во Газа: Сите АМР тестирања се одвиваат во други објекти. Според Антоан Абу Фајед, невозможно е да се пресмета ширењето на бактерии отпорни на лекови во Газа поради обемот на уништувањето. Сепак, сè што е познато за АМР и воените зони укажува дека е само прашање на време кога светот ќе плати „висока цена“, рече тој.
„Луѓето не разбираат дека ова не е нешто што ќе влијае само на Газа. Тоа ќе влијае на целиот свет, а Израел ќе биде првата засегната страна поради преносот“, вели Абу Фајед, микробиолог од Американскиот универзитет во Бејрут. .
Експертите за АМР, како и д-р Балки, се убедени дека доаѓа глобална здравствена криза. „Нема сомнеж дека АМР е присутна во Газа. Газа најверојатно е потеклото на многу отпорни бактерии кои ќе се шират низ целиот свет“, предупреди таа.
