Славој Жижек стана жртва на романсиерката по име Јела Кречич Жижек, инаку негова сопруга. Првиот роман на Кречич, „Нема друга“, оригинално напишан на словенечки јазик, беше преведен на неколку јазици, меѓу кои и на англиски, нешто што самиот Жижек го предвиде!
Македонското издание на овој роман, објавено од „Антолог“, ќе биде промовирано на 28 октомври во Клуб ресторанот МКЦ, со лично присуство на авторката! Во продолжение, погледнете го видеото и дознајте повеќе за романот на Јела и за „болката“ на Славој, директно преку неговите зборови:
Морам да признаам дека „Нема друга“ ме преплаши. Јас сум жртвата при пишувањето на оваа книга. Сега зборувам како претставник на работничката класа. Додека жена ми ја пишуваше својата книга во вечерните часови, јас имав други задачи: јас морав да цедам портокали за да има свеж сок, да ги мијам садовите, да правам чај и така натаму и така натаму...
Ова е тотално во контекст со еден стар виц за Ленин во Варшава – стара советска шега што се однесува за една слика со наслов „Ленин во Варшава“, на која е насликана Лениновата жена во кревет со еден млад комесар. Тогаш, еден посетител на изложбата прашува: „А кај е Ленин?“, на што водичот во музејот одговара: „Е, па, Ленин е во Варшава, затоа се случува ова тука.“
Па, така, насловот на оваа книга може да биде и „Славој вари чај“. Ако некој праша каде е Славој во сето ова, може да му одговорите дека Славој вари чај.
Јас бев изложен на уште поголем, дури сталинистички терор. Секогаш кога жена ми ќе завршеше со пишување на едно поглавје од книгата, ќе ме замолеше да го прочитам и, се разбира, во таа ситуација јас немав слободен избор. Ситуацијата е иста како некој во 1935 година да бил запрашан дали му се допаѓа другарот Сталин.
Се разбира, јас на нејзиното барање одговарав со „секако“. Набргу потоа, таа измисли уште поитра стапица. По читањето на секое поглавје, ме прашуваше дали ми се допаѓа или не. Што и да кажев беше погрешно. Ако кажев дека ми се допаѓа, таа велеше „Супер, тогаш имам уште едно поглавје за тебе.“ Ако кажев дека не ми се допаѓа, велеше дека најверојатно не сум го прочитал внимателно и бараше уште еднаш да го препрочитам. Го пребродив сето ова во тивка надеж дека романот на крајот ќе биде ѓубре и дека жена ми ќе го изгуби интересот за пишување. Постојат многу жени на милионери што чуваат кучиња и купуваат крзно, а Јела реши да пишува роман. На крајот, кога го напиша романот, јас бев тотално разочаран и – ова го признавам многу тешко – романот всушност е одличен и веќе има големи шанси да биде преведен на англиски. Јас особено сум повреден од овој факт бидејќи, знаете, можам да преживеам со товарот дека жена ми напишала добар роман на словенечки, но не можам да се помирам со фактот дека тој ќе биде преведен на англиски. Ова ги поминува границите на чесната жена.
Зошто мислам дека овој роман е добар?
Романот не е „лесна литература“ како што изгледа на прв поглед, не станува збор само за низа љубовни средби. Неколку читатели забележаа дека во романот не се случува никаква посебна кулминација – од една средба до друга, со лесните дијалози помеѓу. Истовремено, тоа е и најдобриот одговор. По читањето на романот, неколку пријатели рекоа дека е одличен, но дека во него нешто недостига, ние живееме во време на несигурни работници, во време на кризи и така натаму. Мојот одговор е дека токму таму се наоѓа квалитетот на овој роман, во тоа што наизглед ништо не се случува и навидум се водат лесни дијалози... Меѓутоа, токму преку овој начин, зад маската на леснотија, се провоцира јадрото на суштината. Секогаш кога општествата живееле хедонистички – еве, земете го Рим за пример – живееле така зашто всушност се наоѓале во длабока, прикриена, но неоспорлива криза.
Па, затоа, овој начин на пишување за мене е подобар отколку таа директно да ги опишува сите тие прегладнети, несигурни работници. Постои само замаскирана среќа, која ја крие инертната, темна и тешка атмосфера. Тоа е првиот квалитет на романот. Вториот квалитет е тоа што, и покрај повторливоста на епизодите – од жена до жена – постои некаква акумулирана тензија во заднината. Првите две-три поглавја се лесни, дури и по малку комични, како на пример кога главниот лик ја поминува вечерта со девојка што на крајот ќе испадне момче... Го сакам начинот на кој искуствата на главниот лик полека стануваат дел од извесни колективни настани, како на пример патувањето до Јајце и прославата за Нова година. Како индивидуалното искуство полека преминува во колективното искуство.
Јас на крајот ѝ бев многу лут на Јела. Мислев, добро, некако се снашла со поголемиот дел од романот, но крајот ќе биде под моите очекувања. Но не беше така. Крајот ни носи многу убав „plot-twist“. Првично, имаме некој што ја игра улогата на, кажано според мојот жаргон, лаконски аналитичар, значи некој што не кажува големи мудрости, но со кажување на само еден збор или со тоа што ќе те сопре во зборувањето во вистинскиот момент, или пак со некажување на нештото, успева да отвори место за вистинско преродување. Тоа е свештеникот што го посетува главниот лик.
Во романот, според мене, има неколку важни настани: прво, посетата кај свештеникот, кој на некој начин ја расчистува масата и создава простор. Потоа доаѓа поглавјето што во моите очи е восхитувачко – ти благодарам, бидејќи на некој начин го прави романот комедија во стилот на осумнаесеттиот век – каде што постојат пет врати и луѓето влегуваат и излегуваат цело време и сè е тотално збунувачко и со брзо темпо... Но за мене е прекрасно зашто може да се гледа како една општествена заднина, момент на карневал и на екстаза – атмосфера во која се очекува последниот настан со кој ќе се заокружи целата целина, настан што го најавува крајот. Не се предавам, настанот се случува. Затоа, со тешко срце ќе признаам – бидејќи ако не признаам, ќе имам проблеми дома: Се надевам дека романот ќе успее. Не само поради егоизмот, зашто жена ми ќе донесе повеќе пари дома, туку поради тоа што искрено мислам дека романот продуцира слика за една генерација на многу порафиниран начин одошто се чини.
На пример, го почитувам фактот што, и покрај сите афери во кои се инволвира ликот, сексуалните чинови не се објаснети во детали, ниту во хардкор ниту во софткор стил. Нема никакво ѓубре од типот „тој пенетрира во мене и тогаш меурчињата почнаа да пукаат“ и така натаму. Таму постои празнина, празнината е заобиколена, прескокната и се преминува директно на друга тема. Според мене, тоа е начинот на кој пишуваш роман на еден рафиниран начин. Замислете еден роман во кој – можеби ова ќе помогне за реклама – имаме љубовна средба и потоа читаме две страници евтина порнографска романса. Ова може потполно да го смени жанрот. Можеби најдобрата дефиниција за уметноста не е на кичот да му се додаде некаква вредност, тоа секој идиот може да го постигне, туку... на пример, во Холивуд имаат еден збор дојден од Џозеф Кемпбел – кој беше психијатар припадник на јунговата школа – за кој разбрав преку еден сценарист. Тој ми кажа дека требало да напише сценарио за акција и му рекле да го „кемпбелизира“ малку сценариото – да додаде малку длабоки дијалози. Да речеме, убиецот, точно пред да го изврши убиството, да каже: „Понекогаш се прашувам зошто продолжуваме да го правиме ова.“ Не, тоа е едноставно најголемата грешка, најдолното нешто што Холивуд може да го изведе. Вистинскиот уметник не додава, туку одзема. Се брои она што ќе се одземе.
Оттаму, Јела е на вистинскиот пат. Таа сè уште треба да се труди, потребна ѝ е рака што ќе ја води, не смее да има премногу слобода – но тука настапувам јас на сцената. Навистина ѝ посакувам успех од сè срце, само да престане со своите саркастични забелешки. Навистина сакам овој роман да стане критичка слика на една генерација.
