Берлин повторно станува водечка воена сила во Европа, а Париз и Варшава треба да се соочат со тоа. Со децении, Европската Унија функционирала врз основа на премолчен договор: Германија се грижеше за парите, Франција се грижеше за војската.
Сега тоа се смени. Додека Германија се стреми да стане доминантна европска воена сила, политичката рамнотежа се менува. Во Франција владее паника да остане релевантна, додека во Полска, германското вооружување ги разгорува старите стравови и создава чувство дека сојузот Берлин-Варшава би можел да биде најефикасниот начин да се држи Русија настрана.
„Каде и да одам во светот, од Балтикот до Азија, луѓето бараат од Германија да преземе поголема одговорност“, рече Кристоф Шмид, германски социјалдемократски член на одборот за одбрана на Бундестагот. „Очекувањето е дека Германија конечно ќе го подигне нивото и ќе ја усогласи својата економска тежина со својата одбранбена моќ“, додаде тој. Германија, со најголемата европска армија, опремена со најсовремени тенкови, ракети и авиони, е далеку од исмејуваниот Бундесвер со низок морал и застарена опрема. Таа воена моќ е поврзана со политичката и економската моќ, а Европа ќе мора да се приспособи на доминантната Германија.
До 2029 година, Германија ќе троши 153 милијарди евра годишно за одбрана. Тоа е околу 3,5 отсто од БДП, најамбициозната воена експанзија на земјата од повторното обединување. Франција, за споредба, планира да достигне околу 80 милијарди евра до 2030 година. Полска има за цел да потроши 186 милијарди злоти (44 милијарди евра) за одбрана оваа година, што е еднакво на 4,7 отсто од БДП, највисоко ниво во НАТО. Планира да има една од најголемите и најдобро опремени армии во Европа. Фискалните реалности исто така се менуваат. Со оглед на тоа што Париз се бори со долг од повеќе од 110 отсто од БДП и дефицит од повеќе од 5 отсто, берлинската моќ на задолжување му дава слобода на која неговите соседи можат само да ѝ завидуваат, пишува Политико.
Полска, исто така, се бори да ги држи јавните трошоци под контрола, што е влошено од експлозијата на одбранбените трошоци. Еден функционер на ЕУ го нарече поместувањето на германските воени капацитети „телурско“ или земјотресно. Друг дипломат го кажа тоа поотворено: „Тоа е најважното нешто што се случува на ниво на ЕУ во моментов“. За европските дипломати, порастот покренува повеќе од буџетски прашања. Тој го предизвикува наративот што блокот долго време си го кажуваше за тоа кој ја чува неговата безбедност. И тоа прашање циркулира во Брисел, каде што функционерите размислуваат колку „европско“ ќе биде јакнењето на германската војска.
Еден знак за одговорот лежи во набавките. Берлин останува длабоко заштитнички настроен кон своите национални прерогативи во одбраната. Тој се спротивстави на давањето посилна моќ на Европската комисија во купувањето оружје и планира во голема мера да се потпира на националните рамки, вклучително и нов закон за набавки кој систематски ќе го користи членот 346 од Договорот за ЕУ. Таа клаузула им овозможува на земјите да ги заобиколат правилата за конкуренција на ЕУ за да ги фаворизираат домашните договори. Тој пристап „Германија на прво место“ веќе се оформува. Интерните документи за набавки во кои имал увид Политико покажуваат дека Берлин се подготвува да протурка 83 милијарди евра во одбранбени договори преку Бундестагот до крајот на 2026 година.
Тоа е невиден бран што ги зафаќа сите области на вооружените сили, од тенкови и фрегати до беспилотни летала, сателити и радарски системи. И тоа е само почетната фаза. Зад него лежи многу поголемата „листа на желби“ на Бундесверот од 377 милијарди евра, долгорочен план што вклучува повеќе од 320 нови програми за оружје во сите воени домени. Уште повпечатливо е каде ќе одат тие милијарди. Според плановите за набавка, помалку од 10 отсто од новите договори одат кај американските добавувачи – пресврт по годините во кои Берлин беше еден од најголемите одбранбени купувачи на Вашингтон. Речиси целиот останат дел останува во Европа, а голем дел оди кај сопствената германска одбранбена индустрија.
За Европа, ова значи дека економскиот мотор на ЕУ станува и нејзин одбранбено-индустриски мотор, при што Берлин насочува стотици милијарди во домашни производствени линии, додека Франција и јужните земји остануваат фискално ограничени.
Промената се чувствува во Париз, каде што на германското вооружување се гледа со мешавина од скептицизам и загриженост. „Во Франција, одбранбениот апарат е во срцето на системот“, рече еден функционер на ЕУ. „Разликата помеѓу Париз и Берлин е во тоа што во Франција, секој функционер е на крајот одбранбен функционер“. „И покрај напорите на францускиот претседател Емануел Макрон од 2017 година за подобрување на француско-германските односи, недовербата кон Берлин е длабоко вкоренета во француските одбранбени кругови. Таа е некаде помеѓу будност и закана“, изјави еден француски функционер за Политико.
„Ќе биде тешко да се работи со нив бидејќи тие ќе бидат исклучително доминантни“, додаде функционерот, нагласувајќи дека главната забелешка е дали германскиот канцелар Фридрих Мерц ќе може да ги пополни кадровските празнини во Бундесверот. Сепак, индустриската и економската моќ на Германија е подеднакво важна како и вооружувањето на земјата, продолжи функционерот. „Тие нема да мора да ги напаѓаат Алзас и Мозел“, се пошегува тој, осврнувајќи се на француските региони што Германија успешно ги освои за време на инвазијата на Франција во 1940 година.
Освен историската незгодност, француските и европските претставници се прашуваат каква геополитичка улога има намера да игра Берлин под водство на Мерц. „Сè уште не е јасно што сака да направи Мерц“, рече еден европски дипломат со седиште во Париз, додавајќи: „Германија ќе мора да преземе поширока улога на меѓународно ниво, но не е јасно како“.
Денес
